Toshkent davlat yuridik universiteti

Avstraliyada  yerga  nisbatan  davlat  va  xususiy  mulkchilik.  
Avstraliyada haligacha XIX asrda qabul qilingan yerlarni yerkin tanlash 

---

238 
 
(free  selection)  tendensiyasi  haligacha  amalda  va  huquqiy  ahamiyatga 
ega.   
Dastavval  ushbu  prinsip  Avstraliyaning  har  qanday  fuqarosi 
muayyan  hajmdagi  (tuproqning  unumdorligidan  kelib  chiqib  200  dan 
800  gektargacha)  yer  uchastkasini  olishga  da’vo  qilishi  mumkin. 
Hozirda  ham  Avstraliyada  ushbu holat  qonun  darajasida  mustahkamlab 
qo‘yilgan,    faqatgina  byeriladigan  yer  uchastkasi  hajmi  qisqartirilgani 
holda  konsessionyer  zimmasiga  Yuklanadigan  majburiyatlar  doirasi 
ortgan.  yer  egasi  uy  qurishi,  yerning  bir  qismini  qayta  ishlashi  va  o‘z 
uchastkasida istiqomat qilishi talab etiladi.  
yer  uchastkalarini  sotish  bilan  bir  qatorda  yerlarni  ijaraga  berish 
amaliyoti  ham  keng  tarqalgan.  1892  yilda  Avstraliyada  yerni  har  yili 
uning  qiymatining  4%i  miqdorida  renta  to‘lash  sharti  bilan  99  yilga 
ijaraga berishni nazarda tutadigan qonun qabul qilingan. Shu yo‘l bilan 
davlat  yer  uchastkasidan  mulk  huquqidan  butunlay  mahrum  bo‘lmaydi 
va  bir  vaqtning  o‘zida  o‘ziga  muayyan  daromad  tushib  turishini 
ta’minlaydi.   
1894  yilda  o‘ta  yirik  yer  uchastkalarini  jamoat  manfaatlari  yo‘lida 
majburiy  olib  qo‘yishga  ruxsat  byeruvchi  qonun  qabul  qilindi.  Alohida 
maxsus  tashkil  etilgan  palata  majburiy  olib  qo‘yilayotgan  yer 
uchastkasining  narxini  baholaydi  va  davlat  uni  sotib  oladi  va  qayta 
kichik uchastkalarga taqsimlab sotadi yoki ijaraga beradi.   
Avstraliyaning 
zamonaviy 
agrar 
qonunchiligi 
davlat 
yer 
mulkchiligiga  nisbatan  monopoliyaga  o‘rnatishi  lozim  degan  qoidadan 
kelib  chiqadi  va  har  bir  xohlovchiga  o‘zini  va  oilasini  boqishi  uchun 
lozim  bo‘lgan  miqdorda  yer  uchastkasini  u  ushbu  uchastkada  bevosita 
ishlashi  sharti  bilan  berishni  ko‘zda  tutadi.  Avstraliyada  yerning  eng 
yirik mulkdori davlat hisoblanadi
66
.