Toshkent davlat yuridik universiteti

 usullari
 mavjud: 
-imperativ; 
-dispozitiv.  
Yer  huquqining 
imperativ  usuli 
yer  munosabatlari  subʼektlari 
doirasini  va  yer  munosabatlarida  amalga  oshirish  mumkin  bo‘lmagan 
harakatlarni  (taʼqiq)  belgilaydi.  Ushbu  usulning  xarakterli  jihati 
shundaki,  u  yer  munosabatlarini  tartibga  solishda  tomonlarning  yuridik 
tengligini  rad  etadi,  hokimiyat  va  bo‘ysunish  munosabatlarini  ko‘zda 
tutadi.  Masalan,  yer  uchastkasidan  maqsadli  foydalanish  qoidalari 
buzilsa (YK 36-m), yer uchastkasiga bo‘lgan huquq bekor qilinadi.  
Yer  huquqining 
dispozitiv  usulini 
quyidagicha  turlarga  bo‘lish 
mumkin: 
-tavsiya etuvchi usul; 
-ruxsat beruvchi; 
- yo‘naltiruvchi usul.  
 
Yer huquqining huquq tizimida tutgan o‘rni va boshqa  
turdosh huquq tarmoqlari bilan nisbati 
 
O‘zbekiston  yer  huquqi  huquq  tizimida  alohida  o‘rin  egallagan, 
muhim  ahamiyatga  ega  bo‘lgan,  iqtisodiyotda  tub  o‘zgarishlar  yuz 
berayotgan  sharoitda  dolzarbligi  yanada  oshib  borayotgan  va  boshqa 
huquq  tarmoqlarining  (masalan,  agrar  huquq)  rivojlanishiga  katta  ta’sir 
ko‘rsatayotgan mustaqil huquq tarmog‘idir.  
Tabiatning  boyliklari  (yer,  suv,  foydali  qazilmalar,  o‘rmon  va 
hayvonot  dunyosi)  bir-biriga  bog‘liq  majmua  bo‘lib  hisoblanishiga 
qaramasdan,  bunday  obektlarning  har  biri  atrofida  kelib  chiqadigan 
ijtimoiy  munosabatlar  alohida-alohida  huquq  tarmog‘i  normalari  bilan 
tartibga solinadi.  
Tabiat  obekti  bo‘lgan  yer  tufayli  kelib  chiqadigan  huquqiy 
munosabatlarni  tartibga  solish  vazifasini  yer  huquqi  bajaradi.  Yer 
huquqi huquq tarmog‘iga yer to‘g‘risidagi qonun hujjatlari tizimi to‘g‘ri 
keladi. Shu boisdan yer huquqi predmeti, vazifalari va huquq normalari 

---

24 
 
tizimi  yer  qonun  hujjatlari  predmeti,  vazifalari  va  huquq  normalari 
tizimiga mos keladi.  
Yer  huquqining  alohida  mustaqil  huquq  tarmog‘i  ekanligini  Yer 
kodeksi  3-moddasi  uchinchi  qismi  mazmunidan  anglash  mumkin.  Yer 
kodeksining  3-moddasiga  binoan,  tog‘,  o‘rmon  va  suv  bilan  bog‘liq 
munosabatlar,  tuproq,  o‘simlik  va  hayvonot  dunyosidan,  shuningdek, 
atmosfera  havosidan  foydalanish  va  ularni  muhofaza  qilishga  oid 
munosabatlar maxsus qonun hujjatlari bilan tartibga solinadi.  
 
Demak, 
yer 
huquqi 
bilan 
bir 
qatorda 
O‘zbekistonda  ekologiya  huquqi,  agrar  huquq,  tabiiy 
resurslar kabi mustaqil huquq tarmoqlari mavjud.