Тошкент давлат юридик университети

ilmiy-tabiiy tushuncha 
 
Tabiiy vujudga kelishi yoki 
sun’iylikdan tabiiylikka 
o‘tishi 
 
Tabiat bu - inson atrofini o‘rab 
turgan moddiy dunyo, ya’ni yer, suv, 
daraxtlar, quyosh, fazo, shamol va h. 
k.
 
Misol: 
Fermer xo‘jaligining 
boshlig‘i o‘z dalasiga ekilgan 
olma 
daraxtlarini 
kesgan 
shaxsni javobgar qilish va 
zararni undirib olish uchun 
Ekologiya 
va 
atrof-muhitni 
muhofaza 
qilish 
davlat 
qo‘mitasi inspektorini taklif 
qildi. Inspektor olma daraxtlari 
tabiiy 
vujudga 
kelgan 
obyektlarga kirmasligini aytib, 
aybdorni 
ekologik 
huquqbuzarlik 
sodir 
qilganlikda 
ayblab 
bo‘lmasligini aytadi.
Misol:
Zarafshon 
davlat 
qo‘riqxonasida 
ko‘paytirilib, 
so‘ngra to‘qayzorga chiqarib 
yuborilgan Buxora bug‘ilaridan 
birini Fuqaro M. tutib olib, 
nobud qildi. Fuqaro davlat 
mulkini 
o‘g‘irlashda emas, 
balki 
tabiiy 
jonivorni 
noqonuniy 
ov 
qilganlikda 
ayblandi.
Istisno. 
Fentezi 
davlati 
o‘z 
suvereniteti to‘g‘risidagi Konstitutsiyada 
yozilgan qoidalarni o‘zgartirib, uning 
hududiga Oyning Katta ayiq krateri ham 
kirishini belgilab qo‘ydi. U “Oydagi 
hududdan foydalanish va uni muhofaza 
qilish to‘g‘risida”gi Qonun qabul qilib, 
Oydagi 
hududga 
taalluqli 
munosabatlarni tartibga solishni belgilab 
qo‘ydi. 
Istisno. 
Yaponiya 
davlati 
Kamchatkadagi 
“Ключая 
сопка” 
vulqonining otilishini tartibga soladigan 
dasturni taklif etishdi. Dasturga ko‘ra 
vulqonning 
otilishini 
ma’lum bir 
vaqtlarda amalga oshirish mumkin 
bo‘lar ekan.

---

21 
Yuridik ma’noda tabiat yoki tabiat emas, deb hisoblashning ahamiyati 
katta. Masalan, tabiat yoki tabiat bo‘lmagan obyektlarga qarshi sodir 
etilgan huquqbuzarliklar ikki xil ma’noda baholanadi: sun’iy qo‘lda 
boqilayotgan baliqlarni tutish o‘zganing mulkini noqonuniy o‘zlashtirish 
deb baholansa, tabiiy ko‘lda yashayotgan baliqlarni noqonuniy tutish esa 
noqonuniy baliq ovlash bo‘lib, bu