Тошкент давлат юридик университети

 Esda tuting va 
fikr yuriting! 
Zamonaviy ekologik siyosat tufayli amalga oshirilgan diqqatga 
sazovor ishlardan biri – ekologik munosabatlarni tartibga solishda 
iqtisodiy-huquqiy usullardan foydalanishga o‘tilganligidir. Avvalo, 
ekologik qonunchilikda tabiatdan foydalanish va unga ta’sir qilish uchun 
haq to‘lash qoidalari aks ettirildi. ”Ifloslantiruvchi to‘laydi” tamoyilining 
xalqaro andozalarga mos huquqiy asoslari mustahkamlandi. Iqtisodiy 
usullarning ichida tabiatdan foydalanuvchi va unga ta’sir qiluvchi 
(ifloslantiruvchi, bulg‘ovchi, isrof qiluvchi va h.k.)larni ekologik 
faoliyatini 
kuchaytirishga 
imkon 
beradigan 
iqtisodiy-huquqiy 
mexanizmlarning joriy qilinganligi katta yutuq bo‘ldi. Foydalanuvchilar va 
tabiatga ta’sir qiluvchilar o‘z faoliyatlarida ekologik tadbirlarni faol 
bajarganliklari uchun haq to‘lash, soliq to‘lash, kredit olish, narx belgilash 
va shunga o‘xshash masalalarda imtiyozlarga ega bo‘ldi. 
Ekologik tejamkorlik va uddaburonlik davlat 
tomonidan 
qo‘llab 
quvvatlanadi 
va 
rag‘batlantiriladi. Xo‘jalik yurituvchilar qanchalik ko‘p ekologiyani 
o‘ylab faoliyat yuritsalar, shunchalik moddiy manfaatdorligi ortadi. 
Xulosa qiling! 

---

24 
Natijada “ekologiya” ham, xo‘jalik yurituvchi ham yutadi. Shu yo‘sinda 
ekologik tejamkorlik va uddaburonlik “ekologik kam chiqimli” faoliyat 
yuritishga va mahsulot etishtirishga qiziqishni rag‘batlantiradi. 
 
Sobiq Ittifoq davrida tabiat obyektlari markaziy davlatning tanho 
mulki bo‘lib, ular to‘liq fuqarolik muomalasidan chiqarilgan edi. Hattoki 
ularni ijaraga berish ham mumkin emas edi. Yangi iqtisodiy va ekologik 
siyosat tufayli ular mulk sifatida iqtisodiy munosabatlarning o‘zagini 
tashkil etmoqda. Bunga tabiat obyektlariga nisbatan fuqarolik-huquqiy 
muomalalarni joriy qilish orqali erishilmoqda.
Tabiat obyektlarining mulk sifatidagi 
maqomi o‘zgarib bormoqda. Ularning 
aksariyatiga nisbatan ijara, konsessiya, 
meros qilib qoldirish kabi fuqarolik shartnomalari qo‘llanilmoqda. Yer 
uchastkalari esa xususiylashtirish, realizatsiya qilish, garovga qo’yish, 
meros qilib qoldirish huquqi asosida umrbod egalik qilish kabi 
fuqarolik-huquqiy muomalalarda ishtirok etmoqda. Jismoniy va yuridik 
shaxslarning yer uchastkasiga nisbatan mulkdor bo‘lish Yer kodeksida 
kafolatlanib qo‘yilgan.