Тошкент давлат юридик университети

O‘zbekiston Respublikasining 1992-yil 9-dekabrda qabul 
qilingan “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi Qonunida: 
“O‘zbekiston Respublikasi aholisi o‘z salomatligi va kelajak avlodning 
salomatligi uchun qulay tabiiy muhitda yashash, o‘z salomatligini 
atrof-muhitning zararli ta’siridan muhofaza qilish huquqiga ega. 
O‘zbekiston Respublikasi aholisi tabiiy resurslardan oqilona 
25
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Inson huquqlari bo’yicha vakil (Ombudsman) ning 2017-yil 29-martdagi 
hisoboti. 
26
O’zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining 2016-yildagi faoliyati to’g’risidagi 2017-yil 29-martdagi hisoboti. 

---

145 
foydalanishi, tabiat boyliklariga ehtiyotkorlik bilan munosabatda 
bo‘lishi, ekologiya talablariga rioya etishi shart”, deb ta’kidlangan 
(12-modda). 
Ko‘rinib turibdiki, bozor iqtisodiyoti sharoitida ekologik qonun va 
talablarni buzganlik uchun fuqarolik-huquqiy javobgarligini qo‘llanilishi 
muhim ahamiyat kasb etadi. 
Fuqarolik-huquqiy javobgarlik ekologiya sohasida sodir etilgan 
huquqbuzarlik natijasida yetkazilgan iqtisodiy, mulkiy, ekologik zarar 
uchun qo‘llaniladi. Ushbu javobgarlik turiga tortishdan maqsad ekologik 
qonun talablarini buzganlik oqibatida yetkazilgan zararni o‘z vaqtida 
qoplashdan iboratdir. 
Qonun talabi va amaliyot shuni ko‘rsatmoqdaki, fuqaroviy-huquqiy 
javobgarlikning kelib chiqishi uchun quyidagi shartlar bo‘lishi lozim. 
-
yetkazilgan iqtisodiy, ekologik va mulkiy zararning mavjudligi; 
-
ekologik va agrar qonun hamda huquqiy normalarni buzganlik 
uchun aybning mavjudligi; 
-
sodir etilgan ijtimoiy harakat va harkatsizlikning qonunga 
xilofligi; 
-
ekologik va iqtisodiy zarar oxirgi zarurat va zaruriy mudofaa 
tufayli yetkazilgan bo‘lsa, sudning ushbu holat yuzasidan jazo chorasini 
belgilashidir. 
Tabiat boyliklaridan noto‘g‘ri foydalanganlik uchun sodir etilgan 
ekologik huquqbuzarliklarning subyekti barcha yuridik va jismoniy 
shaxslar, tadbirkorlar, jamoat tashkilotlari, xususiy korxonalar va 
boshqalar hisoblanadi. 
Ushbu sohada sodir etilgan huquqbuzarlikning subyektiv tomoni esa 
qasddan yoki ehtiyotsizlikdan sodir etilgan ayb oqibatida yetkazilgan 
mulkiy zarar, ya’ni aybning mavjudligidir. 
Ekologik qonun talablarini buzganlik oqibatida sodir etilgan ekologik 
huquqbuzarlikning 
obyekti
subyekt tomonidan ishlab chiqarish va xo‘jalik 
yuritish faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan ma’lum faoliyatning buzilishi, ya’ni 
subyektlarga yetkazilgan eklogik, iqtisodiy (genetik) va mulkiy zarar 
hamda tuzilgan shartnomaviy munosabat shartlarini bajarmaslik bilan 
bog‘liq bo‘ladi. 
Obyektiv tomoni
esa huquqqa qarshi xatti-harakat yoki harakatsizlik 
oqibatida subyekt tomonidan huquqiy munosabatning buzilishi va 
belgilangan Fuqarolik Kodeksining