Тошкент давлат юридик университети

uchinchi 
yo‘nalishi 
– shahar tabiiy resurslari (yer, tuproq, suv, yer qa’ri, atmosfera 
havosi, hayvonot va o‘simlik dunyosi v.b.)ni muhofaza qilishdir. Aholi 
punkti doirasida tabiiy resurslar bir-biri bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib, 
bir tabiiy resursning holatidagi salbiy o‘zgarish o‘z navbatida boshqa 
tabiiy resurslarga ham ta’sir ko‘rsatadi. Shu bois qonunchilikda atrof- 
muhitning qulay holatini ta’minlashdek umumiy vazifani hal qilish 
doirasida alohida tabiiy obyektlar turlarini muhofaza qilish bo‘yicha 
maxsus choralar ko‘zda tutiladi.
To‘rtinchi yo‘nalish
– chegaralarida muhofaza etiladigan tabiiy 
hududlar joylashgan aholi punktlarida atrof-muhitni muhofaza qilish. 
Aholi punktlari doirasida muhofaza etiladigan tabiiy hududlar antropogen 
ta’sirdan alohida muhofaza etilishni talab qiladi.
 
Xo‘jalik faoliyatini amalga oshirishda atrof-muhitni huquqiy 
muhofaza qilish 

---

283 
Xo‘jalik va boshqa faoliyatni amalga oshirish, ushbu faoliyat 
xususiyatiga qarab, atrof-muhit holatiga turlicha ta’sir ko‘rsatadi. Xususan, 
sanoat tegralari toifasiga kiruvchi elektrostansiyalari (issiqlik, suv v.b.) 
atrofidagi suv, tuproq va atmosfera havosida radioaktiv elementlar miqdori 
shaharlarga nisbatan bir necha o‘n barobar ko‘p bo‘ladi, lekin is gazining 
miqdori elektrostansiya atrofida agrar tegralarga tenglashgan, shaharlarga 
nisbatan esa bir necha o‘nlab baravar kam bo‘ladi.
Xalq xo‘jalik tarmoqlari faoliyatining atrof tabiiy muhitga va aholiga 
salbiy ta’sirini kamaytirish hamda tabiiy resurslarni tiklab borishni 
kafolatlovchi normativlar va standartlar bilan belgilab qo
‘
yish juda muhim 
huquqiy chora hisoblanadi. 
Xo‘jalik va boshqa faoliyatni amalga oshirish jarayonida tabiiy 
resurslardan foydalanish limitlari va me’yorlari, atrof muhitga yetkazilgan 
zararlarni korxonalar tomonidan qoplashning huquqiy normalari 1992-yil 
9-dekabrda qabul qilingan “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi 
Qonunning IV, V, XI boblarida keltirilgan bir qator moddalar bilan 
tartibga solinadi. Xususan, ushbu normativ-huquqiy hujjatda sanoat 
tegralarida atrof tabiiy muhitni muhofaza qilishning umumiy tartibi, 
ekologik normativ va me’yorlar, ekologik ekspertizadan o‘tkazilishi lozim 
bo‘lgan holatlar, bu boradagi davlat boshqaruvi, ekologik nazorat kabi 
muhim masalalar o‘z aksini topgan.
Xo‘jalik va boshqa faoliyatni amalga oshirish jarayonida atrof-
muhitni muhofaza qilishning tashkiliy-huquqiy va iqtisodiy choralari 
tizimiga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:
Birinchidan, 
atrof tabiiy muhit sifatining normativlari va 
standartlari, ekologik normativlar. “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi 
Qonunning 14-moddasiga asosan xo‘jalik faoliyatining atrof tabiiy 
muhitga zararli ta’siri atrof tabiiy muhit sifatining aholining ekologiya 
jihatidan xavfsizligini, tabiiy resurslarni tiklash va muhofaza qilishni 
kafolatlovchi normativlari va standartlari bilan cheklab qo‘yiladi. 
Hududiy-ishlab chiqarish majmuyilarini tarkib toptirishda, sanoat, qishloq 
xo‘jaligi, qurilishni rivojlantirishda hamda shaharlar, boshqa aholi 
punktlarini qayta qurish va ta’mirlashda atrof tabiiy muhitga bo‘ladigan