Тошкент давлат юридик университети тадбиркорлик (бизнес) ҲУҚУҚИ

энг кам иш 
ҳақининг камида ўттиз карраси
ни ташкил этадиган бўлса, xўжалик 
суди томонидан қўзғатилиши мумкин.
Тижоратчи ташкилот бўлган юридик шахс, давлат корхонасидан 
ташқари, шунингдек матлубот кооперативи ёки ижтимоий фонд 
шаклида иш олиб бораётган юридик шахснинг кредиторлар 
талабларини қондиришга қурби етмаса, суднинг қарорига мувофиқ у 
ночор (банкрот) деб ҳисобланиши мумкин.
(Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси, 57-модда).
 
Қарздор
– пул мажбуриятлари бўйича кредиторларнинг талабларини 
қондиришга ва (ёки) мажбурий тўловлар бўйича ўз мажбуриятини 
бажаришга қодир бўлмаган юридик шахс ёки якка тартибдаги 
тадбиркор. 
Кредиторлар
– қарздор пул мажбуриятлари бўйича ва (ёки) 
мажбурий тўловлар мажбуриятини бажариш бўйича қайси юридик 
ёки жисмоний шахс олдида жавобгар бўлса, айни шу юридик ёки 
жисмоний шахслар. 

---

IV БОБ. Тадбиркорлик субъектларининг банкротлиги
123 
Ўзбекистон 
Республикасининг 
Вазирлар 
Маҳкамаси 
ва 
банкротлик тўғрисидаги ишлар бўйича давлат органи банкротлик 
соҳасини 
давлат 
томонидан 
тартибга 
солиб 
борилишини 
таъминлайди. Шу билан бир қаторда, банкротлик тўғрисидаги ишлар 
бўйича давлат органи – Ўзбекистон Республикаси Монополиядан 
чиқариш, рақобат ва тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш давлат 
қўмитаси ва унинг Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва 
Тошкент шаҳар ҳудудий бошқармалари ўзларининг ваколатлари 
доирасида бу борадаги фаолиятни тартибга соладилар. 
Банкротлик тўғрисидаги қонунчилик 
Банкротлик институти бозор муносабатлари шароитидаги 
тадбиркорлик рақобати натижаси сифатида ўзининг муайян 
норматив-ҳуқуқий ҳужжатлари базасига эга. Бунда айниқса 
Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси
ҳамда унинг 
иқтисодий фаолият олиб боришга оид бўлган нормалари бош ҳуқуқий 
манба сифатида муҳим аҳамият касб этади. 
“Банкротлик тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикасининг қонуни
дастлаб 
1994 йил 5 май
да қабул қилинди. Мазкур Қонунда илк марта 
тадбиркорлик фаолияти субъектларининг ўз фаолияти натижалари 
учун энг аввало ўз кредиторлари олдида жавобгар эканликлари, 
самарали иш юритмаганликлари учун биринчи навбатда ўз мол-
мулклари билан иқтисодий масъулиятга эга эканликлари 
мустаҳкамланди. Ушбу Қонун банкротлик тушунчасига таъриф 
бериш билан бирга банкрот деб топишнинг аниқ механизмларини 
ўрнатди, банкротликнинг иқтисодий ва ҳуқуқий оқибатларини 
белгилаб берди. Ушбу дастлабки таҳрирдаги қонун 
35
та моддадан 
иборат эди. Ушбу қонуннинг янги таҳрири Ўзбекистон Республикаси 
Олий Мажлиси томонидан 
1998 йил 28 август
да қабул қилинди. У 
133
та моддадан ташкил топган эди. 
Банкротликка оид қонунчилик тизимида амалдаги Ўзбекистон 
Республикасининг 
2003 йил 24 апрел
даги 
“Банкротлик тўғрисида”ги 
Қонун
и (янги таҳрири) етакчи ўрин тутади. Мазкур қонун 
банкротликка оид муносабатларни махсус ва батафсил тартибга 
солувчи ҳуқуқий ҳужжатдир. Янги таҳрирдаги 
“Банкротлик 
тўғрисида”ги Қонун
1994 йил
даги ва 
1998 йил
даги қонунлардан 
сезиларли даражада ўзига xос қўшимча ва ўзгартиришлар билан 
фарқланади. Қонуннинг янги таҳрири 12 боб, 192-моддадан иборат 

---

IV БОБ. Тадбиркорлик субъектларининг банкротлиги
124 
бўлиб, 
ушбу 
қонунда 
аввалгиларидан 
фарқли 
равишда 
банкротликнинг асосий белгилари ўзгарди, юридик шахс ва якка 
тартибдаги тадбиркорларнинг банкротлиги тушунчалари бир-
биридан фарқланди. Мазкур ўзгартиришларни ҳаётнинг ўзи ва 
мамлакатимизда жадаллик билан амалга оширилаётган иқтисодий 
ислоҳотлар тақозо этмоқда. 
Тадбиркорлик фаолияти субъектларининг банкротлиги билан 
боғлиқ қоидалар