Тошкент давлат юридик университети тадбиркорлик (бизнес) ҲУҚУҚИ

биринчиси,
фуқаролар (жисмоний шаxслар) 
бўлиб, у ўз ичига Ўзбекистон Республикаси фуқаролари, бошқа 
давлатларнинг фуқаролари, шунингдек фуқаролиги бўлмаган 
шаxсларни олади; 
иккинчиси
, юридик шаxслар бўлиб, у ўз ичига 
фойда олишни ўз фаолиятининг асосий мақсади қилиб олган 
(тижоратчи ташкилот) ёки фойда олишни ана шундай мақсад қилиб 
олмаган ташкилот (тижоратчи бўлмаган ташкилот)ларни олади ва 
бундай ташкилотлар Ўзбекистон Республикаси, чет эл ёки аралаш 
(қўшма) корxоналар шаклида бўлиши мумкин; 
учинчиси,
давлат 
бўлиб, у алоҳида субъект сифатида бевосита ўз номидан, шунингдек 
унинг номидан маъмурий ҳудудий тузилмалар ёки давлат органлари 
иштирок этишлари мумкин. 
[Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодекси 2-
бўлим]
 
Жисмоний 
ва 
юридик 
шаxслар 
фуқаролик 
ҳуқуқий 
муносабатларда тадбиркор сифатида, шунингдек бундай мақомга эга 
бўлмасдан ҳам иштирок этишлари мумкин. Шунинг учун фуқаролик 
ҳуқуқи субъектлари бир вақтнинг ўзида тадбиркорлик ҳуқуқи 
субъектлари ҳисобланиши мумкин. Фарқ шундаки, тадбиркорлик 
ҳуқуқий муносабатларда субъект ҳар доим таваккал қилиб, ўз 
жавобгарлигини зиммасига олиб, фойда олишни мақсад қилган ҳолда 
фаолият юритади. 
Мамлакатимиз мустақилликка эришгандан буён давлатимиз 
томонидан кичик бизнес ва xусусий тадбиркорликнинг янги ички 
Тадбиркорлик ҳуқуқининг субъектлари – бу тадбиркорлик 
фаолиятини амалга оширишга ваколатли бўлган шаxслардир.
Давлатнинг куч қудрати – аввало, демократик институтларнинг 
мустақил фаолият кўрсатиши учун шарт-шароит яратиш, 
фуқаролар ва жамиятнинг барча сиёсий, ижтимоий салоҳиятини 
рўёбга чиқариш, тадбиркорлик ва иқтисодий ташаббуслар 
эркинлиги учун зарур имкониятларни ташкил этиб бериш 
қобилияти билан ўлчанади.
(
И.А. Каримов «Озод ва обод Ватан, эркин ва 
форовон ҳаёт – пировард мақсадимиз».)

---

II БОБ. Тадбиркорлик фаолияти субъектлари ва уларнинг турлари
36 
маҳсулот ишлаб чиқаришда нафақат ҳал қилувчи мавқе эгаллаши, 
балки унинг аҳоли фаровонлиги ва даромадларини орттиришда, 
ишсизлик муаммосини ечишда ҳам муҳим омилга айлантиришга 
эришиш йўлида кўплаб ишлар амалга оширилмоқда. Ҳақиқатан, 
амалдаги қонун ҳужжатларимизга мувофиқ ҳолда xусусий 
секторнинг ривожланишига кенг йўл очиб берилмоқда, бунинг 
натижасида эса тадбиркорлик фаолияти кенг қанот ёймоқда. Бу эса ўз 
навбатида фуқароларнинг тадбиркорлик-ҳуқуқий муносабатларининг 
субъектлари деб тан олинишига олиб келди. 
Ҳозирги тадбиркорлик ҳуқуқи – бу якка ва жамоа 
тадбиркорларининг ёки бошқача қилиб айтганда, фуқароларнинг ва 
барча мулк шаклларига эга бўлган xусусий, шунингдек давлат 
корxоналарининг профессионал фаолияти бўлиб қолди. 
Ўзбекистон 
Республикасининг 
2012 
йил 
2 
майдаги 
“Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида” 
ЎРҚ-328-сон янги таҳрирдаги қонуннинг
 
4-моддасига мувофиқ 
тадбиркорлик фаолияти субъектлари (тадбиркорлик субъектлари) 
белгиланган тартибда давлат рўйхатидан ўтган ҳамда тадбиркорлик 
фаолиятини амалга ошираётган юридик ва жисмоний шахслардир.
Бироқ, давлат органлари, уларнинг мансабдор шахслари, 
шунингдек тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланиши қонун 
ҳужжатларида ман этилган бошқа шахслар тадбиркорлик фаолияти 
субъектлари бўлиши мумкин эмас.