Тошкент давлат юридик университети модуль: молия ҳУҚУҚИ 5-Мавзу: Бюджетнинг молиявий-ҳуқуқий асослари

2. Бюджет ҳуқуқи ва предмети


Ўзбекистон Республикаси бюджет ҳуқуқи – давлат бюджети маблағларини ташкил этиш, тақсимлаш ва улардан фойдаланиш бўйича юзага келадиган ижтимоий муносабатларни тартибга солувчи молиявий-ҳуқуқий нормалар мажмуи
Ўзбекистон Республикаси бюджет ҳуқуқининг предмети – давлат пул маблағлари марказлаштирилган жамғармасини ташкил этиш, тақсимлаш ва ундан фойдаланиш бўйича юзага келадиган ижтимоий муносабатларни, ташкил этади.
Бюджет ҳуқуқининг предметини – бюджет жамғармаларини ташкил этиш, тақсимлаш ва фойдаланиш натижасида юзага келувчи ижтимоий муносабатлар ташкил қилади. Бу муносабатлар қуйидагилардан иборат:
а) республикада бюджет тузилиши ва бюджет тизимини ўрнатиш;
б) бюджет тизими даромадлар ва харажатларининг тузилишини ўрнатиш ва уларни турли бўғиндаги бюджетлар ўртасида тақсимлаш;
в) бюджет соҳасидаги ваколатлар доирасини чегаралаш (яъни давлат ва унинг маъмурий-ҳудудий тузилмалари ўртасида);
г) бюджет жараёнини ташкил этиш билан, яъни бюджетларни тузиш, кўриб чиқиш, тасдиқлаш ва ижро этишнинг тартибини жорий этиш, шунингдек тегишли бюджетларнинг ижро этилиши тўғрисидаги ҳисоботларни тайёрлаш ва тасдиқлаш,
д) бюджет ижросини назорат қилишни ташкил этиш билан боғлиқ бўлган муносабатлар ва ҳ.к.лар.
Юқорида кўрсатиб ўтилган бюджет муносабатларининг ҳар бир гуруҳи ўзида аниқ бир ижтимоий муносабатлар йиғиндисини қамраб олади ҳамда улар ўзаро боғлиқдир. Масалан, бюджет тизими даромадлар ва харажатларнинг тузилишини ўрнатиш бўйича юзага келадиган ижтимоий муносабатлар мазкур тизимни ўрнатиш бўйича юзага келадиган муносабатларсиз амалга оширилиши мумкин эмас, ўз навбатида бу иккала гуруҳ ижтимоий муносабатлари бюджет тизимини ўрнатиш бўйича давлат органлари ваколатини белгилашсиз амалга оширилиши мумкин эмас


3. Бюджет ҳуқуқи тамойиллари
Бюджет ҳуқуқи тамойиллари – бюджет ҳуқуқи асосида назарий асослантирилган ва норматив мустаҳкамланган бошланғич ғоялар (фикрлар, талаблар). Бюджет ҳуқуқи тамойилларини қуйидаги асосларга кура таснифлаш мумкин:

1.