Toshkent davlat yuridik universiteti mamasiddiqov muzaffarjon musajonovich esanova zamira normurotovna

Ishning kelishuv bitimi bilan tugatilishi fuqarolik ishida taraflarning 
moddiy  va  protsessual  huquqlardan  to‘la  foydalanishga  haqliligi 
to‘g‘risidagi dispozitiv prinsiplarda o‘z aksini topgan. Taraflar o‘rtasidagi 
kelishmovchilik sudga murojaat etmasdan ham kelishuv bitimi asosida hal 
qilinishi  mumkin.  Har  qanday  holatda  ham  bunday  kelishuv  huquqiy 

---

 
 
70 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
aloqalarni  o‘zgartirishga  yoki  tasdiqlashga  qaratilgan  bo‘ladi.  Shuning 
uchun  kelishuv  bitimi  taraflar  orasidagi  murosa,  ya’ni  fuqarolik 
huquqidagi shartnoma bo‘lib xizmat qiladi. Sudga murojaat etmay tuzilgan 
kelishuv  bitimi  suddan  tashqari  hisoblanadi.  Suddan  tashqari  tuzilgan 
kelishuv bitimi agarda taraflardan biri shartnomani bajarishdan bosh tortsa 
yoki bajarmasa, ikkinchi tarafni shu munosabat bilan sudga murojaat etish 
huquqidan  mahrum  qilmaydi.  Biror  kelishmov-chilik  yuzasidan  suddan 
tashqari  ham  bitim  tuzilishiga  yo‘l  qo‘yiladi.  Bunday  bitim  sud  tarafidan 
tasdiqlanganidan so‘nggina yuridik kuchga ega bo‘ladi.  
Kelishuv  bitimiga  ko‘ra,  da’vogar  va  javobgar  o‘z  huquqlarini 
kelishuv  yo‘li  bilan  belgilashadi  va bu  bitim  sud  tomonidan  tasdiqlanadi. 
Kelishuv bitimi  faqatgina taraflar o‘rtasida tuzi-ladi, bunda uchinchi shaxs 
ishtirok  etmaydi.  Sud  kelishuv  bitimini  tasdiqlashdan  oldin  ikkala 
tarafning  roziligini  tekshirib  ko‘ri-shi,  kelishuv  bitimining  qonuniyligiga 
ishonch hosil qilishi kerak.  
Kelishuv  bitimining  shartlari  aniq  va  tushunarli    qilib  belgilanib 
berilishi  kerak.  Kelishuv  bitimini  tuzish  munosabati  bilan  sud  ishni 
tugatgandan  keyin,  huddi  shunday  da’vo  bilan  sudga  qayta  murojaat 
qilishga  yo‘l  qo‘yilmaydi  (FPKning  124,  126-moddalari).  Agar  kelishuv 
bitimi  taraflarning  o‘z  xohishiga  ko‘ra  bajarilmasa,  uning  ijrosi  majburiy 
tartibda amalga oshiriladi.