Toshkent davlat yuridik universiteti mamasiddiqov muzaffarjon musajonovich esanova zamira normurotovna

Savol: 
1) Sudning hal qiluv qarori asoslimi? 
2) Mazkur ish qanday hal etilishi lozim?    

---

 
 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
 210 
 
17-BOB. HAKAMLIK SUDINING HAL QILUV QARORLARI 
BILAN BOG‘LIQ BO‘LGAN ISHLARNI YURITISH 
 
17.1. Hakamlik sudlarida nizolarni ko‘rishning  
ahamiyati va afzalliklari 
 
Mamlakatimizda  tadbirkorlik  subyektlari  o‘rtasidagi  xo‘jalik  nizolari 
iqtisodiy  sud  bilan  bir  qatorda  hakamlik  sudlari  tomonidan  ham  ko‘rib 
chiqilishi  ilk  bor  O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2005  yil  14 
iyundagi “Tadbirkorlik subyektlarini huquqiy himoya qilish tizimini yanada 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmonida belgilab qo‘yilgan 
edi. Keyinchalik hakamlik sudlarining tashkil etilishi va faoliyati sohasidagi 
munosabatlarni  tartibga  soluvchi  “Hakamlik  sudlari  to‘g‘risida”gi 
O‘zbekiston  Respublikasi  Qonuni  Oliy  Majlis  Qonunchilik  palatasi 
tomonidan  qabul  qilinib,  Senat  tomonidan  ma’qullandi  va  2007  yildan 
e’tiboran kuchga kirdi. 
Hakamlik  sudlari  huquq  to‘g‘risidagi  nizoni,  kelishmovchiliklarni 
ko‘rish  va  hal  qilish  uchun  taraflarning  xohish-idorasiga  muvofiq  erkin 
tanlanadigan  nodavlat  sudining  bir  shakli  hisoblanadi.  Binobarin  u  doimiy 
faoliyat  ko‘rsatuvchi  va  muvaqqat  hakamlik  sudlaridan  iborat  bo‘lib, 
fuqarolik huquqiy munosabatlaridan kelib chiquvchi nizolarni, shu jumladan 
tadbirkorlik  subyektlari  o‘rtasida  vujudga  keluvchi  xo‘jalik  nizolarini  hal 
etuvchi nodavlat organidir.  
Hakamlik sudlarida nizolarni ko‘rishning quyidagi afzallik jihatlarini ta’kidlab o‘tish mumkin: 
•  taraflarda  sudyani  mustaqil  tanlash  imkoniyati  mavjud.  Taraflar  doimiy  faoliyat  ko‘rsatadigan 
hakamlik  sudlarida  mazkur  sudni  tashkil  etgan  yuridik  shaxs  tomonidan  tasdiqlangan  ro‘yxatdagi 
hakamlik  sudyalari  orasidan  tanlashlari  mumkin.  Muvaqqat  hakamlik  sudi  sudyasini  esa  hakamlik 
bitimi taraflari o‘zaro kelishuv asosida tanlaydilar; 
•  nizolar bitta instansiyada hal etiladi. Hakamlik sudlari qandaydir bir tizimni tashkil etmaydi va 
bir-biriga bo‘ysunmaydi, ya’ni hakamlik sudining yuqori turuvchi instansiyasi mavjud emas;  
•  ish  ko‘rish  qisqa  muddatlarda  amalga  oshiriladi.  “Hakamlik  sudlari  to‘g‘risida”gi  Qonunda 
hakamlik  sudida  nizoni  ko‘rib  chiqish  muddati  belgilanmagan.  Mazkur  muddat  taraflar  o‘rtasida 
tuziladigan hakamlik bitimida  yoki  doimiy  faoliyat ko‘rsatadigan hakamlik  sudlarining reglamentida 
ko‘rsatiladi; 
•  hakamlik sudi xarajatlari nizolarni iqtisodiysudlar va fuqarolik ishlari bo‘yicha sudlarda ko‘rish 
va  hal  etish  uchun  ketadigan  sud  xarajatlaridan  bir  necha  bor  kam,  qolaversa,  hakamlik  sudlariga 
taqdim etilgan da’vo arizalaridan davlat boji undirilmaydi; 
•  hakamlik sudi muhokamasi maxfiylik tartibida olib bori-ladi va oshkor qilinishi mumkin emas. 
Hakamlik  sudyasi  hakamlik  muhokamasi  davomida  o‘ziga  ma’lum  bo‘lib  qolgan  ma’lumotlarni 
hakamlik  muhokamasi  taraflari  yoki  ularning  huquqiy  vorislari  roziligisiz  oshkor  qilishga  haqli 
bo‘lmaydi; 

---

 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
 
•  hakamlik  muhokamasi  taraflarning  kelishuviga  muvofiq  belgilanadi.  Doimiy  faoliyat 
ko‘rsatuvchi hakamlik sudining nizomi va reglamentida sud muhokamasi taraflar va sud uchun qulay 
bo‘lgan joyda o‘tkazilishi belgilab qo‘yiladi.
24