Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

ongli 
ravishda yo„l qo„ygan
yoki 
oqibatga nisbatan befarq 
munosabatda bo‗lgan 

---

89 
To„satdan paydo bo„lgan qasd
da jinoyat sodir etish fikri (niyati) to‗satdan 
qisqa muddat ichida uyg‗onadi. Ko‗pchilik hollarda bunday jinoyatlarning sodir 
etilishi ayrim holat va sharoitlarga bog‗liq bo‗ladi. 
To‗satdan paydo bo‗lgan qasdning yana bir ko‗rinishi 
kuchli ruhiy 
hayajonlanish holati
da qasddan jinoyat sodir etish bo‗lib, yuridik adabiyotlarda 
bunday holat ―affekt holati‖ deyiladi. Kuchli ruhiy hayajonlanish (affekt) holati 
jabrlanuvchi tomonidan qilingan g‗ayriqonuniy zo‗rlik yoki og‗ir haqoratidan 
yoxud g‗ayriqonuniy harakatlariga javob sifatida to‗satdan paydo bo‗lgan bo‗lishi 
kerak. Shaxs kuchli ruhiy hayajonlanish holatida jinoyat sodir etganida uning o‗z 
harakatlarini nazorat qilishi ma‘lum darajada pasayadi, o‗z irodasini boshqara 
olmaydi va o‗z harakatlari oqibatini yetarli darajada baholay olmaydi. Shuning 
uchun qonunda kuchli ruhiy hayajonlanish javobgarlikni yengillashtiruvchi holat, 
deb belgilangan.
Aniq qasd
da aybdor erishiladigan aniq maqsadni belgilaydi va aniq zararli 
oqibatlarning kelib chiqishini oldindan ko‗ra biladi. 
Alternativ qasd
da aybdor o‗z qilmishi oqibatida ikki va undan ortiq 
muayyan oqibatlarning kelib chiqishiga bir xil imkoniyatlar borligiga ko‗zi yetadi. 
Alternativ qasd bilan sodir etilgan jinoyatlar yetkazilgan haqiqiy zararga qarab 
kvalifikatsiya qilinadi. 
Noaniq qasd
da subyekt qilmishning obyektiv xususiyatlari to‗g‗risida aniq 
tasavvurga ega bo‗lmaydi hamda yetkazilgan zararning hajmini aniq tasavvur 
qilmasa-da, u haqidagi umumiy tasavvurga ega bo‗ladi. Misol uchun, shaxsni 
urish, do‗pposlashda aybdor tan jarohati yetkazayotganligini anglaydi, lekin uning 
yengil, o‗rtacha og‗ir yoki og‗ir darajada bo‗lishini bilmaydi.