Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

Qilmishning huquqqa xilofligi
. Jinoyatning yana bir zaruriy belgisi uning 
huquqqa xilofligidir. O‗zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 2, 14 va 16-
moddalarida huquqqa xilof qilmishlarning jinoyat ekanligi ko‗rsatilgan. Har bir 
qilmishning jinoyat ekanligi to‗g‗risida JK Maxsus qismining moddalari 
dispozitsiyasida ko‗zda tutilgan va o‗sha moddalarning sanksiyalarida shu jinoyat 
uchun jinoiy jazo belgilangan. 
Shunday qilmishlar ham bo‗ladiki, jinoyat hisoblanmaydi, jinoyatning 
alomatlari rasmiy jihatdan mavjud bo‗lsa-da, lekin u ijtimoiy xavfli bo‗lmasa, 
jinoyat hisoblanmaydi. Masalan, O‗zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 
36-moddasida ham kam ahamiyatli qilmishlar tushunchasi berilgan bo‗lib, bunda 
jinoyat sifatida nazarda tutilgan qilmishning alomatlari mavjud bo‗lsa-da, o‗zining 
kam ahamiyatliligi uchun jinoyat hisoblanmaydi. 
O‗zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi Maxsus qismining ayrim 
moddalarida muayyan qilmish uning uchun oldin ma‘muriy jazo qo‗llangandan 
keyin yana sodir etilsagina jinoyat deb baholanishi nazarda tutilgan. Masalan,
109-modda (qasddan badanga yengil shikast yetkazish), 139-modda (tuhmat),
140-modda (haqorat qilish) va hokazolar. Bunday qilmishlar birinchi marta sodir 
qilinsa, ijtimoiy xavfli tus olmaydi. Ammo bunday qilmish ma‘muriy jazo 
qo‗llangandan keyin ham sodir etilsa, u ijtimoiy xavfli tus oladi va jinoyat 
hisoblanadi.