Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

Axloq tuzatish ishlari jazosi. 
Axloq tuzatish ishlari tariqasidagi jazo sud 
tomonidan shaxs axloqini uni ozodlikdan mahrum qilish bilan bog‘liq bo‗lmagan 
jazo tayinlab ham tuzatish mumkin degan xulosa kelingan hollarda tayinlanadigan 
jinoiy jazo sanaladi. Bu turdagi jazo mahkumning o‗z ish joyi yoki mazkur jazo 
ijrosini nazorat qiluvchi organlar belgilab beradigan boshqa joylarda o‗taladi. 
Axloq tuzatish ishlari tariqasidagi jazo olti oydan uch yilgacha muddatga 
aybdor ish haqining o‗n foizidan o‗ttiz foizigacha miqdorini davlat daromadi 
hisobiga ushlab qolgan holda uni mehnatga majburan jalb qilish yo‗li bilan 
tayinlanadi. 
Quyidagi shaxslarga nisbatan axloq tuzatish ishlari tariqasidagi jinoiy 
jazoni qo‗llashga yo‗l qo‗yilmaydi: 
– 
pensiya yoshiga yetganlar;
– 
mehnatga qobiliyatsizlar;
– 
homilador ayollar;
– 
uch yoshga to‗lmagan bolalari bor ayollar;
– 
harbiy xizmatchilar. 
Agar shaxs sud tomonidan tayinlangan axloq tuzatish ishlari muddatining 
jami bo‗lib o‗ndan bir qismidan ko‗prog‘ini o‗tashdan bo‗yin tovlasa, sud axloq 
tuzatish ishlarining o‗talmagan muddatini xuddi shu muddatga ozodlikni cheklash 
yoki ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazo bilan almashtiradi. Jazoni 

---

155 
o‗tashdan bo‗yin tovlagan vaqt jazoning o‗talgan muddatiga qo‗shib 
hisoblanmaydi. 
O‗zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2006 yil 3 fevraldagi
1-sonli ―Sudlar tomonidan jinoyat uchun jazo tayinlash amaliyoti to‗g‗risida‖gi 
qaroriga ko‗ra axloq tuzatish ishlari, odatda, ish joyida o‗tash sharti bilan 
tayinlanishi lozim. Biroq, jinoyat sodir etgan shaxs o‗z kasb yoki xizmat vazifasini 
bajarish bilan bog‘liq holda jinoyat sodir etgan bo‗lsa, uning o‗sha ish joyida 
qoldirilishi jazoning tarbiyaviy ahamiyati pasayishiga olib kelishi ehtimoli borligi 
sababli axloq tuzatish ishlarini ushbu jazo ijrosini amalga oshiruvchi organ 
tomonidan belgilangan joyda o‗tash tayinlanishi mumkin. 
Jinoyat kodeksining bir necha moddasi bo‗yicha axloq tuzatish ishlari 
tayinlanayotganda, jazo muddati va ish haqidan chegirma miqdori har bir modda 
bo‗yicha alohida, so‗ngra esa, ularning majmui bo‗yicha belgilanadi. Bunda 
jazoning uzil-kesil muddati va chegirma miqdori JKning 46-moddasida 
belgilangan chegaradan ortib ketishi mumkin emas.