Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

Birinchidan, 
oldi-sotdi, hadya shartnom alari kabi mulkni tasarru f 
etish huquqi ren ta shartnom asida renta to'lovchiga o'tsa-da, bu huquq 
ren ta oluvchi bilan bog'liqligi m avjud bo'ladi.
Ikkinchidan, 
oldi-sotdi, m ulk ijarasi va ren ta shartnom alari h a r 
doim haq baravariga tuziladigan shartnom alardir. Hadya shartnom asi 
esa h a r doim tekinga tuziladi.
Uchinchidan, 
oldi-sotdi, ijara, hadya shartnom alari predm etlariga 
q a ra b og'zaki, yozm a, n o tarial tasd iq lan g an va davlat ro 'y x a tid a n
o'tkaziladigan shaklda tuzilsa, ren ta shartnom asining shakli h a r doim 
notarial tasdiqlanishi, ko'chm as m ol-m ulkni ren ta to'lash sh arti bilan 
boshqa shaxsga berishni nazarda tutadigan shartnom a esa bundan tashqari 
davlat ro'yxatidan h am o'tkazilishi lozim.
To'rtinchidan, 
oldi-sotdi, ijara, hadya shartnom alari konsensual 
harakterli shartnom alar bo'lsa, renta shartnomasi real harakterga ega.
Beshinchidan, 
oldi-sotdi, ijara munosabatlari ishtirokchilarining huquq 
va m ajburiyatlarining taqsimlanishiga qarab ikki tomonlama shartnomalar 
turiga m ansub bo'lsa, renta va hadya shartnomalarining o'xshash jihati, 
ushbu shartnom alar bir tomonlama shartnomalar turkum iga kiradi.
Oltinchidan, 
ren ta shartnomasi asosida paydo bo'lgan m unosabatlar 
uzoq, muddatli, «barqaror», ishonchlilik xususiyatlarini o'z ichiga oladi. 
Bu holat shartnom a predm etiga qarab oldi-sotdi, ijara shartnom alarida 
ham ko'zga tashlanishi mumkin. Lekin ko'p hollarda oldi-sotdi va ijara 
m unosabatlari bir m artalik h arak terin i o'zida saqlab turadi va tovar 
alm ashinuvida ularning ekvivalentligiga asoslanadi.
Y ettinchidan, 
re n ta sh artn o m asid a re n ta to'lov m iqdori uning 
o'zlashtirish narxidan oshib yoki kam ayib ketishi mumkin. Shuning uchun 
ren ta shartnom asi tuzishda tomonlar ushbu holatlarni ko'zda tutishgan 
va bu holatga kelishib olishgan bo'lishlari shart. Renta shartnom asidan 
farq qilib, oldi-sotdi shartnom asida m ulkning um um iy qiymati shu mol- 
m ulk m utanosib ravishda belgilanadi. Ijara shartnom asida haqni mol- 
m ulkning um um iy qiym ati uchun emas, m ulkdan foydalanganlik uchun 
to'lash nazarda tutiladi.

---

Fuqarolik Kodeksining 512-moddasi 2-qismida ren ta shartnomasiga 
m uvofiq rentani m uddatsiz (doimiy renta) yoki re n ta oluvchi hayot, 
bo‘lg an m u d d a t m o b ay n id a to 'la sh (u m rbo d r e n ta ) m a jb u riy a tin i 
belgilashga yo‘1 qo'yilishi va um rbod ren ta fuqaroni o'z qaram og'iga 
olgan holda um rbod t a ’m inlash sh arti bilan belgilanishi m umkinligi 
to'g'risidagi qoida nazarda tu tilgan bo'lib, u sh b u qoida m azm unidan 
ren ta shartnomasining ikki tu ri mavjudligini anglash mumkin:
1. Doimiy renta.
2. Umrbod renta.
Renta shartnomasining ushbu turlari o'zlarining ta ’minlash shakllari, 
ta ’minlashning eng kam miqdori, muddati, majburiyatlarining subyektlari 
tarkibi, huquqiy vorislik va rentani sotib olish imkonida mulkning favqulodda 
nobud bo'lishi tufayli paydo bo'ladigan holatlariga qarab farqlanadi.
Renta shartnomasi um rbod ta ’minlash sharti bilan uy-joy, kvartirani 
boshqa shaxsga berish shartnomasiga o‘xshasa-da, biroq um rbod ta ’minlash 
s h a rti bilan uy-joy, k v a rtira n i boshqa shax sg a b e rish sh artn om asi 
predm etin ing yagonaligi, y a ’ni faq at uy-joy yoki k v a rtira bo'lishligi 
bilan va amaliyotda ko'p qo'llanilishi va boshqa ayrim jihatlari bilan 
Fuqarolik Kodeksiga alohida shartnom a sifatida kiritilgan.