|
Shartnom a shartlarin i buzganlik uchun javobgarlik.
P u d ra t
shartnom asi bo'yicha javobgarlik h ar ikki tarafning o'z m ajburiyatlarini
bajarm agan yoki lozim darajada bajarm agan hollarida kelib chiqadi.
A ksariyat hollarda buyurtm achining javobgarligi, ish natijasini o'z
vaqtida qabul qilmaganda, shartnom a bahosini o'z vaqtida to'lam aganda,
pudratchining ishi tijorat siri yoki uchinchi shaxslarga oshkor qilmaslik
bilan bog'liq bo'ladigan bo'lsa va uni oshkor qilm aslik b u y urtm ach i
zim masiga m ajb u riy at sifatida yuklatilib, buyu rtm ach i tomonidan bu
m ajburiyatga rioya etilmaganda va boshqa hollarda kelib chiqadi. Aksariyat
hollarda buyurtm achi fuqaro bo'lsa u iste’molchi huquqlaridan foydalanib,
“iste’molchi ham isha haq” tamoyilidan foydalanadi.
Topshirilgan ishni pudratchi o'z hisobidan am alga oshiradigan va
ishni b a ja rish usulini o'zi tan lay d ig an bo'lsa p u d ra tc h i o'zi b e rg a n
m ateriallar va uskunalarning sifati tegishli darajada bo'lmaganligi uchun,
shuningdek uchinchi shaxslar huquqlari bo‘lgan m ateriallar va uskunalam i
berganligi uchu n javobgar bo'ladi. Shuningdek, p u d ra t shartnom asini
bajarish m unosabati bilan buyurtm achi bergan material, uskuna, qayta
ishlashga (ishlov berishga)topshirilgan ashyo va pudratchi ixtiyoriga o'tgan
boshqa mol-mulk saqlanmaganligi uchun pudratchi javobgar bo'ladi.
Shartnom ada pudratchining yordam chi pudratchi olishga huquqi
bo'lsa u holda FKning 241, 334 va 634-moddalariga asosan bosh pudratchi
b u y u rtm ach in in g p u d ra t shartn o m asi bo'yicha o'z m ajb u riy a tla rin i
bajarm aganligi yoki lozim darajad a bajarm aganligi uch u n yordam chi
pudratchi oldida javobgar bo'ladi, buyurtm achi oldida esa, yordamchi
p u d ratc h i o'z m ajb u riy a tla rin i b ajarm ag an lig i yoki lozim d a ra ja d a
bajarmaganligining oqibatlari uchun javobgar bo'ladi.
Agar qonun yoki pudrat shartnom asida boshqacha tartib nazarda
tutilgan bo'lmasa, buyurtm achi va yordam chi pudratchining h a r biri
bosh pudratchi bilan tuzgan shartnom alar buzilishi bilan bog'liq talablam i
bir-biriga qo'yishga haqli emas.
U sh b u m o d d an in g b irin ch i q ism id ag i q o id ala rn i yoki p u d ra t
shartnomasini buzib, shartnomani bajarish uchun yordamchi pudratchini
jalb qilgan pudratchi ushbu yordamchi pudratchi shartnom ani bajarishda
qatnashib, yetkazgan zarar uchun buyurtm achi oldida javobgar bo'ladi.
Bosh pudratchining roziligini olgan holda buyurtm achi ayrim ishlarni
bajarish uchun boshqa shaxslar bilan shartnom a tuzishga haqli. Bu holda
m azkur shaxslar ishni bajarmaganligi yoki lozim darajada bajarmaganligi
uchun bevosita buyurtm achi oldida javobgar bo'ladilar.
P u d rat shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo'lmasa,
pudratchi ishni bajarishning boshlang'ich va oxirgi, shuningdek oraliq
m uddatlarini buzganlik uchun javobgar bo'ladi.
Agar pudratchi buyurtm achi bergan materialni tegishli suratda qabul
qilib olayotganida undagi kamchiliklami aniqlash m um kin bo'lmaganligini
isbot qila olmasa, u buyurm achi bergan m aterialning kamchiliklari tufayli
ishning lozim darajada bajarilmaganligi uchun javobgar bo'ladi.
FKning 650-moddasida ishning sifati lozim darajada bo'lmaganligi
uch un pu d ratch inin g javobgarligi n azarda tutilgan. U nga asosan ish
p u d ratc h i tom onidan p u d ra t sh a rtn o m a sid an chetga ch iq q an holda
bajarilib, ish natijasini yom onlashtirgan bo'lsa yoki uni shartnom ad a
nazarda tutilgan m aqsadlar uchun yoxud shartnom ada yaroqsizlik haqida
teg ish li s h a r tla r b o 'lm a g a n ta q d ir d a , o d a td a g i m a q s a d la r u c h u n
fo ydalanishga yaroqsiz qilib q o 'y a d ig a n boshqa k a m c h ilik la r bilan
bajarilg an b o isa , b u y u rtm ach i, basharti qonunda yoki shartnom ada
b o sh q a c h a ta r tib n a z a rd a tu tilg a n b o 'lm asa, o'z xohish iga k o 'ra
pudratchidan:
kamchiliklarni oqilona m uddatda bepul b artaraf etishni;
ish uchun belgilangan bahoni mutanosib ravishda kamaytirishni;
shartnom ada buyurtm achining kamchiliklarni bartaraf etish huquqi
nazarda tutilgan boisa, ularni bartaraf etishga qilgan o'z xarajatlarini
qoplashni talab qilishga haqli.
Pudratchi ishdagi o'zi javobgar bo'lgan kamchiliklarni bartaraf etish
o'rniga, buyurtm achiga shartnom ani bajarishni kechiktirganlik natijasida
yetkazgan zararni qoplagan holda ishni yangidan bepul bajarib berishga
haqli. B unday holda buyurtm achi ilgari o'ziga topshirilgan ish natijasini,
a g a r ishning h a ra k te rig a k o 'ra uni q ay tarib berish m um kin b o isa ,
pudratchiga qaytarib berishi shart.
A gar ishdagi p u d rat shartnom asi shartlaridan chetga chiqishlar yoki
boshqa xil kamchiliklar jiddiy va bartaraf etib bo'lm aydigan darajada
bo'lsa yoxud aniqlangan kamchiliklar buyurtm achi tomonidan belgilangan
oqilona m uddatda b artaraf etilm agan boisa, buyurtm achi shartnomani
bajarishdan bosh tortishga va keltirilgan zararni qoplashni talab qilishga
haqli.
P u d ra t shartnom asining m uayyan kam chilik uchun pudratchini
javobgarlikdan ozod qilish to'g'risidagi sharti, ag a r bunday nuqsonlar
p u d ra tc h in in g aybli h a ra k a tla ri yoki h arakatsizligi tufayli v u ju dga
kelganligi isbotlansa, pudratchini javobgarlikdan ozod qilmaydi.
Ishni bajarish uchun m aterial bergan pudratchi uning sifati uchun
sotuvchining sifati lozim darajada bo'lmagan tovar uchun javobgarligi
to'g'risidagi qoidalar bo'yicha javobgar bo'ladi.
Shartnomada nazarda tutilgan kafolat muddati ikki yildan kam bo'lib,
buyurtm achi ish natijasidagi kamchiliklarni kafolat m uddati tamom bo'lgach,
biroq ushbu moddaning beshinchi qismida nazarda tutilgan paytdan e’tiboran
ikki yil davom ida an iq la g an va b u kam chiliklar ish natijasi o'ziga
topshirilgunicha yoki topshirish paytiga qadar yuzaga kelgan sabablarga
ko'ra paydo bo'lganligini isbot qilsa, ular uchun pudratchi javobgar bo'ladi.
P u d ra t shartnomasining alohida turlarida javobgarlik o'ziga xos tarzda
qo'llaniladi. T araflarning javobgarlik m asalalari h a tto m axsus qonun
hujjatlari asosida ham belgilanishi m um kin
Masalan, 2000-yil 15-dekabrda qabul qilingan “Qurilish sohasidagi
huquqbuzarliklar uchun yuridik shaxslarning javobgarligi to'g'risida”gi
qonun, O'zbekiston Respublikasi Vazirlar M ahkam asining 2003-yil 17-
se n ta b rd ag i 404-son qarori bilan tasd iq lan g an “Q urilish sohasidagi
h u q u q b u z a rlik la r uchun y u rid ik sh ax slarg a solinadigan jarim alarn i
undirish tartibi to‘g ‘risida”gi Nizom va boshqalarni keltirib o'tish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
