Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

5.2. T araflarning huq uq va m ajbu riyatlari
Ijaraga beruvchining huquq va majburiyatlari. 
Ijaraga beruvchi ijaraga 
oluvchiga vaqtincha egalik qilish va foydalanish uchun mulkiy kompleks 
sifatida b u tu n korxonani yoki uning b ir qism ini haq evaziga berish 
m ajb u riy atini oladi. Ijarag a b eru v ch i m ol-m ulkni ijaraga oluvchiga 
sh a rtn o m a s h a rtla ri va m o l-m u lk n in g vazifasiga m uvofiq h o latd a
topshirmog'i lozim Mol-mulkni topshirishga tayyorlash, shu jum ladan, 
toshnirish dalolatnom asini tuzish va imzolashga taqdim etish ijaraga 
beruvchining burchi bo'lib, uning hisobidan amalga oshiriladi.
Agarda korxonani ijaraga beiish shartnomasida boshqacha tartib nazarda 
tutilgan bo'lmasa, mol-mulk barcha m ansub ashyolari va unga aloqador 
hujjatlar (texnik pasport, sifat sertifikati va b.q.) bilan birga ijaraga topshiriladi.

---

Ijaraga beruvchi ijaraga oluvchiga ijaraga berilgan korxonani shartnomada 
ko'rsatilgan m uddatda topshirishi lozim Basharti shartnom ada bunday 
m uddat ko'rsatilgan bo'lmasa, maqbul m uddatda topshirilmagan bo'lsa, 
ijara oluvchi FKning 331-moddasiga muvofiq, korxonani undan talab qilib 
olish va ijroning kechikkanligi tufayli yetkazilgan zararni qoplashni talab 
qilish yoki shartnom ani bekor qilish va uning bajarilmaganligi sababli 
yetkazilgan zararni qoplashni talab qilish huquqiga ega Ijaraga beruvchi 
ijaraga topshirilgan korxonadan yoki uning bir qismidan foydalanishga to'liq 
yoki qisman to'sqinlik qiladigan kamchiliklari uchun, hatto u shartnom a 
tuzish vaqtida bular haqida bilmagan bo'lsa ham javobgardir.
Bunday kamchiliklar aniqlanganda ijarachi o'z xohishiga ko'ra: 
ijarag a b eru v c h id an yoki m ol-m ulkdagi kam chiliklarni tekinga 
b a rta ra f etishni yoki m ol-m ulkdan foydalanganlik haqini m utanosib 
kam aytirishni yoxud mol-mulkdagi kamchiliklarni bartaraf etish uchun 
qilgan o'z xarajatlarini qoplashni talab qilishga;
ijaraga beruvchini oldindan ogohlantirgan holda unga kam chiliklarni 
b a r ta r a f e tish g a s a rf la n g a n x a ra ja tla r i su m m a sin i m o l-m u lk d a n
foydalanganlik uchun to'lanadigan haqdan bevosita chegirib qolishga; 
shartnom ani m uddatidan oldin bekor qilishni talab kilishga haqli. 
Ija r a g a o lu v c h in in g ta la b la r id a n yoki u n in g m o l-m u lk d a g i 
kam chilik larn i ija rag a b e ru v c h i hisobidan b a rta ra f etish n iy atid a n
xabardor qilingan ijaraga beruvchi ijaraga topshirilgan mol-mulkni tegishli 
holatda bo'lgan boshqa shunday mol-mulk bilan darhol alm ashtirib berishi 
yoki mol-mulkdagi kamchiliklarni tekinga bartaraf etishi mumkin.
Korxonani ijaraga berish shartnomasini tuzish vaqtida ijaraga beruvchi 
oldindan aytib qo'ygan yoki ijara oluvchiga oldindan m a’lum bo'lgan yoxud 
shartnomani tuzishda yoki korxonani ijaraga topshirish paytida uni ko'zdan 
kechirganda yoxud uning sozligi tekshirilganda ijaraga oluvchi aniqlash 
kerak bo'lgan kamchiliklar uchun ijaraga beruvchi javobgar bo'lmaydi.
Korxonani ijaraga berish shartnomasini tuzishda ijara beruvchi ijaraga 
oluvchini ijaraga topshirilayotgan korxonaga nisbatan uchinchi shaxslarning 
barcha huquqlari haqida ogohlantirilishi lozim. Ijara beruvchi tomonidan 
b u m a j b u r iy a tn i n g b a ja r ilm a s lig i ija r a o lu v c h ig a k o r x o n a d a n
f o y d a la n g a n lik u c h u n to 'la n a d ig a n h a q n i k a m a y tir is h n i y o x u d
shartnom ani bekor qilish va zararni to'lashni talab qilish huquqini beradi.
A gar qonun hujjatlari yoki shartnom ada boshqacha tartib nazarda 
tutilgan bo'lmasa, ijaraga beruvchi ijaraga topshirilgan korxonani yoki 
uning bir qismini o'z hisobidan kapital ta ’mirlashi shart.
Kapital t a ’m irlash m ulk ijarasi shartnom asida belgilangan m uddatda,

---

agar bu m ud dat shartnom ada belgilanm agan yoki tomonning zarurati 
tufayli o'tkazilmasa, maqbul m uddatda amalga oshirilmog‘i lozim.
Ijaraga beruvchining kapital ta ’m irlash m ajburiyatining bajarilmasligi 
ijaraga oluvchiga o'z xohishiga ko‘ra;
- shartnom ada belgilangan yoxud tomonning zarurat 
taqozo 
etayotgan kapital ta ’mirlashni amalga oshirib ta ’m irlash qiym a­
tini ijaraga beruvchidan undirib olish yoxud m ol-m ulkdan foyda 
langanlik uchun to'lanadigan haq hisobiga o'tkazish;
- haqni tegishincha kamaytirishni talab qilish;
- s h a rtn o m a n i m u d d a tid a n o ld in b e k o r qilish v a z a ra rn in g
qoplanishini talab qilish huquqini beradi.