Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1 
Сыродоев H.A. «Регистрация прав на землю и другое недвижимое имущество».
«Государство и право». 1998г, №8, стр.91.

---

«Inshoot tushunchasi odatda quyidagi obyektlami sanab o‘tish bilan 
t a ’riflanadi, m asalan: neft va gaz inshootlari, AYOQSH, gidrotexnik 
inshootlar, m agistral quvurlar, sport, sog‘lomlashtirish inshootlari (stadion, 
k o n s e r tla r sa ro y i, s p o rt z a lla ri, su zish b a s se y n la ri), k o 'p rik la r, 
tra n sfo rm ato rla r, isitish stan siy alari va boshqa yerga fundam ental 
bog‘langan inshootlar»2.
O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksida bino bilan inshoot 
tu sh u n c h a lari o'rtasidagi farq ko'rsatilm agan. Bu so'zlarning um um
foydalanishdagi m a’nosidan kelib chiqadigan bo'lsak, «bino» odamlarning 
yashash yoki ishlash maqsadida u nda doimo bo'lishlari uchun foydalanilsa, 
«inshoot» ko'pgina hollarda texnik maqsadlarga xizmat qiladi va unda 
odam lar v aqtincha bo'lishadi. Bino va inshootga xos bo'lgan yuridik 
jihatlarn i belgilash ko'chm as obyektlam i to'g'ri talqin etish imkonini 
beradi.
Birinchidan, 
inson tomonidan sun’iy tarzda qurilgan bino va inshootlar 
(masalan, tog'lar, qir-adirlar, ulardagi g'orlar va boshqa joylar).
Ikkinchidan, 
y e rg a fu n d a m e n ta l ta rtib d a m u sta h k a m la n g a n
(masalan, y er ostida joylashgan muhandislik inshootlari, ko'm ir konlari).
Uchinchidan, 
y e r u c h astk asig a m u stah k am o 'rn atilg a n bo'lishi 
kerakki, uni bir joydan ko'chirishda o'zining xususiyatlarini va shaklini 
yo'qotishi m um kin bo'lishi kerak. Bunday belgi bino va inshootni ayrim 
qurilish yoki boshqa obyektlardan farqlash imkonini beradi (masalan, 
palatka, lotok, kiosklar bular sirasiga kirmaydi).
To'rtinchidan, 
bino va inshoot o'zining boshqa qurilish obyektlaridan 
alohida turishi bilan farqlanadi.
Beshinchidan, 
faqat qurilishi tugallangan va o'zining belgilangan 
maqsadida foydalanish imkonini beradigan obyektlar kiradi.
T a’kidlash joizki, ayrim ko'chm as mulk obyektiga kiradigan bino 
va inshootlar m a’lum bir xususiyatga egaki, ular ijaraga berish huquqiy 
munosabatini tartibga solishda alohida o'rinni egallaydi. Masalan, ko'chmas 
mulkning m axsus obyekti sifatida qonunchilik tomonidan turar-joy fondiga 
kiruvchi binolar, insonlar yashaydigan uy-joylar ham kiradi. O'zbekiston 
Respublikasining amaldagi Uy-joy kodeksiga ko'ra, turar-joy va odam 
y a s h a m a y d ig a n b in o la r in s o n la rn in g d o im iy y a s h a s h la ri u c h u n
m o ija lla n a d i h am d a u la rd a n belgilangan ta rtib d a xizm at xonalari, 
yotoqxona sifatida foydalanish m um kin, lekin tu ra r-jo y binolaridagi