Toshkent davlat yuridik instituti ekologiya huquqi

1-jadval
 
Yer osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliq stavkasi
1
 
  
№ 
  Soliqqa tortiladigan obyektlar 
Soliq  stavkalari, 
% 
hisobida  qazib  olish 
hajmiga nisbatan 
  
I. Asosiy va yordamchi foydali qazilmalarni qazib 
olish stavkasi. 
  
1.  Energetik resurslar: 
Tabiiy gaz 
Neft 
Ko`mir 
  
18,5 
12,3 
3,8 
2.  Rangli va nodir metallar: 
Mis 
Molibden 
Volfram 
Oltin 
Kumush 
Qimmatbaho toshlar 
  
7,9 
1,0 
8,0 
2,8 
7,0 
24,0 
3.  Qora metallar: 
  
                                                 
1 Nalogovie i tamojennie vesti. 
№ 10. 2000 g.
 

---

Temir rudasi 
3,0 
4.  Tog`-kimyo xom ashyolari: 
Osh tuzi 
Kaliyli tuz 
Fosforit  (grafitlar uchun) 
  
1,3 
0,3 
3,7 
5.  Tog`-ruda xom ashyolari: 
Mineral buyoq 
Asbest 
  
4,4 
3,0 
6.  Rudasiz qurilish materiallari: 
Sement xom ashyosi 
Mramorning mayda donalari 
Gips toshi, ganch 
Qurilish qumi 
Qum-tosh aralashmasi  
Shaxal uchun ishlatiladigan tosh 
  
1,5 
2,9 
4,1 
2,3 
2,9 
2,9 
  
  
II. Texnogen xosilalardan foydalanish huquqi 
asosiy 
foydali 
qazilmalardan 
qazib 
olingan miqdordan 30 % 
hisobida 
  
III. Foydali qazilmalarni qazib olish bilan bog`liq 
bo`lmagan yer osti inshootlar qurish 
Qurilish  smetasidan  2% 
miqdorda 
  
IV. Foydali qazilmalarni qazib olish bilan bog`liq 
bo`lmagan  yer  osti  inshootlarini  ekspluatatsiya 
qilish: 
12kgs'hkv.sm dan oshiq bosimga ega bo`lgan yer 
osti gaz quvirlari (trubalar diametriga qarab) 
  
Yer osti suv quvirlari (trubalar diametriga qarab) 
  
  
  
9,4  -  39,2  ming  so`m  1 
km  uzunlikdagi  quvir 
uchun 
  
3,7  -  29,4  ming  so`m  1 
km  uzundikdagi  quvir 
uchun 
 
 
Yer osti boyliklaridan foydalanish davomida foydalanuvchilar atrof muhitga 
holati  zarar  yetkazadigan  bo`lsalar  ifloslantirganliklari  uchun  yuqorida  aytib 
o`tilgan  O`zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  554-son  qaroriga 
muvofiq  ravishda:  atmosfera  havosiga  ifloslantiruvchi  moddalar  chiqarganliklari 
uchun  soliq  to`lovlari;  suv  obyektlari  va  mahalliy  relyefni  ifloslantirganliklari 
uchun  soliq  to`lovlarini  so`m  hisobida  chiqarilgan  moddaning  har  bir  tonnasi 
hisobiga  qarab  to`lab  berishlari  shart.  Masalan,  sement  changini  atmosferaga 
chiqargani uchun subyektlar 16,8 so`mHtonna, qo`lom birikmalari uchun 4941,2  - 
28000  so`mHtonna,  mis  birikmalari  uchun  8400  so`mHtonna  miqdorida  soliq 
to`lovlari belgilangan. Soliq to`lovlari stavkalari mineral xom ashyoning ekologik 
xavflilik  darajasi  va  ularni  bexatar  qilish  uchun  sarflanadigan  chora  tadbirlar 
ko`lamiga qarab  belgilanadi. 

---

 
Yer qa'ridagi mineral boyliklardan foydalanish uchun to`lovlaridan Yer osti 
boyliklari  to`g`risidagi  qonunning  23  va  Soliq  Kodeksining  108-moddalariga 
muvofiq quyidagi shaxslar ozod qilinadi: 
 
yer ostini geologik tarzda o`rganuvchilar; 
 
geologiya,  mineralogiya  va  boshqa  alohida  qo`riqlanadigan  tabiiy 
hududlarda ilmiy ishlar olib boruvchilar; 
 
davlat budjetidagi muassasalar va tashkilotlar - yer osti inshootlari qurganlik 
va ulardan foydalanganlik uchun. 
 
o`zlariga berilgan yer uchastkalari doirasida o`zlarining xo`jalik va maishiy 
ehtiyojlari  uchun  belgilangan  tartibda  keng  tarqalgan  foydali  qazilmalar  qazib 
olishni  hamda  yer  osti  inshootlari  qurishni  amalga  oshirayotgan  yer  egalari  va 
yerdan foydalanuvchilar; 
 
metropoliten - yer osti inshootlaridan foydalanganlik uchun. 
 
Shunday qilib, yer osti boyliklaridan foydalanuvchilar to`rt xil shaklda soliq 
stavkalarini to`laydilar: foydali qazilmalarni qidirish va ularni razvedka qilish; yer 
osti  boyliklarini  qazib  olish;  foydali  qazilmalarni  qazib  olish  bilan  bog`liq 
bo`lmagan yer osti inshootlar qurish;  foydali qazilmalar qazib olish bilan bog`liq 
bo`lmagan  yer  osti  inshootlarni  ekspluatatsiya  qilish.  Lekin  ushbu  sohadagi 
qonunchilik  yer  osti  boyliklarini  qazib  olish  davomida  ko`milgan  chiqitlardan 
olinadigan soliqni inobatga olmagandir, bu masala esa global ekologik muammolar 
turkumiga kiradi.