Toshkent Davlat Texnika Unversiteti Mashinasozlik fakulteti 96-20 guruh talabasi Ma`rufjonov Umidjon Materialshunoslik va kmt fanidan mustaqil ishi

Quyish tizimini model elementlari.Qolipga metallni
ravon kirituvchi kanallar tizimiga quyish tizimi deyiladi.
Nazorat andaza. Qolip, model, sterjenlar shakli va
o‘lchamini kuzatishda foydalaniladigan moslamalar nazorat
andazalar deyiladi.
Opoka. Qolip materiallarida model aksini olishga
ko‘maklashuvchi ochiq ramaga opoka deyiladi. Opokalar
konstruksiyasiga ko‘ra ajraluvchi, ajralmaydigan; qovurg‘ali
va qovurg‘asiz bo‘ladi. U qadar yirik bo‘lmagan quymalar
olishda ajralmaydigan qovurg‘asiz, yirik quymalarni olishda
ajraladigan qovurg‘ali opokalardan foydalaniladi.
Quyma olishda opoka bo‘shliqlaridan to‘g‘ri foydalanish
qolip materiallarini tejaydi.
Model komplektni turli muhitda uzoq vaqt ishlaganida o‘z shakli va o‘lchamlarini saqlaydigan, oson kesib ishlanadigan, yengil va arzon materiallardan tayyorlanishi kerak. Amalda quymalarni kamroq ishlab chiqadigan sexlarda model komplekti materiali yaxshi sifatli yog‘ochlardan, ba’zan gips va sementdan, ko‘plab quymalarishlab chiqaradigan sexlarda esa metallardan (ko‘pinchaalyuminiy qotishmalardan), plastmassalardan tayyorlanadi.
Qoliplash asboblari: a – belkurak; b – g‘alvir; d – shibbalar; e – pnevmatik shibba; f – ilgak; qoshiq va andavalar; h – burchak chiqargich; tekislagich, six va cho‘tka.
Qoliplash asboblari. Qolip materiallaridan qolip va sterjenlar tayyorlashda foydalaniladigan asboblar qoliplash asboblari deyiladi. Ularni shartli ravishda ikki guruhga ajratiladi:
– Opoka, sterjen yashiklariga qolip materialini kiritish belkurak va uning tekis shibbalaydigan shibba va boshqalar kiradi.
– Modelni qolipdan, sterjenni sterjen yashigidan ajratib olishda, qoliplar va sterjenlar sirt yuzalarini ta’mirlash, tekislashda foydalaniladigan qoshiq, andava, tekislagich, ilgak va boshqalar kiradi.
Yirik quymakorlik sexlarida qoliplar tayyorlashda og‘ir jismoniy ishlarni osonlashtirish, ish unumini oshirish uchun turli konstruksiyali (presslash, qum purkash va qum otish mashinalaridan) foydalaniladi.