Toshkent davlat texnika universiteti tasdiqlayman

Tashqi muhit omillari va guruhlari. Ma’lumki, mikroorganizmlariing hayot faoliyati tashqi muhit bilan chambarchas bogʻliq. Tashqi muhit omillari turli-tuman boʻlib, ularni uch guruhga ajratish mumkin:
1. Fizikaviy omillar: harorat, namlik, yorugʻlik, havo va hokazo.
2. Kimyoviy omillar: muhitning pH, oksidlanish-qaytarilish sharoiti, turli kimyoviy moddalar.
3. Biologik omillar: mikroorganizmlar orasidagi antogonizm, simbioz, metabioz, antibiotiklar, vitaminlar, faglar va boshqa omillar.
Mikroorganizmlarga haroratning ta’siri. Mikroorganizmlar yuksak oʻsimliklarga qaraganda haroratga ancha chidamli.
Mikroorganizmlarning rivojlanishida haroratning minimum, optimum va maksimumdan iborat uchta nuqtasi boʻlishi mumkin. Optimum nuqtasi eng qulay boʻlib, bunday haroratda mikroorganizmlar tez koʻpayadi va yaxshi rivojlanadi, minimum va maksimum nuqtalarida esa ularni koʻpayishi chegaralanadi. Haroratga boʻlgan munosabatiga koʻra, mikroorganizmlarni quyidagi guruhlarga boʻlish mumkin:
1. Psixrofillar (psixros-sovuq), bu guruhga mansub bakteriyalar evolyutsion taraqqiyotda past haroratda yashashga moslashgan. Bu guruh uchun haroratning optimum nuqtasi 20-25°C, minimumi esa 0°C dan ham past boʻlishi mumkin. Psixrofil bakteriyalar uncha keng tarqalmagan. Ular Shimoliy dengiz suvlari va tuproqlarida uchraydi.
2. Mezofillar(mezos-oʻrtacha). Bu guruhga koʻpchilik mikroorganizmlar misol boʻla oladi. Bular uchun haroratning optimum nuqtasi 25-35°C boʻlsa, maksimum nuqtasi 45-50°C, minimum nuqtasi esa 10°C. Mezofil bakteriyalar tuproqda, suvda va boshqa oziq-ovqat mahsulotlari yuzasida uchraydi.
3. Termofillar (termos-issiq). Bu guruhga mansub bakteriyalarga aktinomisetlar, ba’zi bir koʻk-yashil suvoʻtlari misol boʻladi. Termofill bakteriyalar yuqori haroratda rivojlanadi. Bu bakteriyalarni A.L. Imshenskiy tubandagicha guruhlarga boʻladi:
a) stenotermin termofillar bular uchun haroratning maksimum nuqtasi 75-80°C, optimumi 50-65°C, 28-30°C da esa ular koʻpaya olmaydi. Bu guruh tabiatda kam tarqalgan;