Toshkent davlat texnika universiteti tasdiqlayman

Bulyonni Xottinger reseptiga muvofiq tayyorlash usuli arzonroq va maqsadga muvofiq, bu usulda bulyon yuqorida tasvirlangan usulga niobatan 10 baravar koʻproq hosil boʻladi va qimmat turadigan pepton qoʻshishga hojat qolmaydi. Bu usulda goʻsht pankreatin yoki butun meʻda osti bezining yordamida hazm boʻladigan holga keltiriladi. Xottinger usuli shundan iborat.
Qaynab chiqquncha isitilgan 1,5 l suvga mayda qilib toʻgʻralgan 1 kg goʻsht tashlanib, bir necha minut qaynatiladi. Soʻngra goʻshtni terib olib, goʻsht maydalagich (myasorubka) dan oʻtkaziladi, suyuqligi shisha idishga quyiladi va unga 1,5 g natriy karbonat (soda), bir choy qoshiq (3 g) pankreatin yoki qiymalangan meʻda osti bezi va 15-20 ml xloroform qoʻshiladi. Shisha idishdagi suyuqlikni qattiq chayqatib, qiyma goʻsht qoʻshiladi va rezina tiqin bilan mahkam berkitib, uy haroratida saqlanadi. Goʻsht 2-5 kun mobaynida pankreatin yoki meʻda osti bezining ta’sirida sekin-asta hazm boʻladi.




1 - rasm. Uolpol-Mixaelis komparatorida probirkalarning joylashuv oʻrni.
Shundan keyin suyultirilgan xlorid kislotadan koʻshib (bu kislotali reaksiyani vujudga keltiradi), goʻshtning hazm boʻlishi toʻxtatiladi. Pankreatin yoki meʻda osti bezi ta’sir ettirilgan goʻsht suvi qogʻoz filtrda filtrlanadi, 1 minut qaynatiladi, kolbalarga quyiladi va avtoklavda sterillanadi. Bulyon tayyorlash uchun 1 l suvga pankreatin (yoki meʻda osti bezi) ta’sir ettirilgan 100-200 ml goʻsht suvi solib, 5 g NaC1 bilan 0,2 g Na₂HPO₄ yoki K₂HPO₄ qoʻshiladi. Shundan keyin suyuqlik qaynatiladi, reaksiyasi tekshiriladi, sovitiladi, filtrlanadi va probirkalarga quyilib, sterillanadi.
Bulyondan tashqari, amaliyotda zich muhit-goʻsht-pepton agari keng qoʻllaniladi. Goʻsht-pepton agari toza mikrob kulturalarini ajratib olish va saqlash uchun ishlatiladi. Bu muhitni tayyorlamoq uchun goʻsht-pepton bulyoniga 2-3% agar-agar (dengiz suv oʻtlaridan olinadigan mahsulot) qoʻshiladi va doim aralashtirib turib qaynatiladi. Agar-agar suyulgach (suyuqlanish harorati 90-100°C) bir qavat paxtada suziladi (filtrladi) va probirkalarga, flakonlarga, kolbalarga quyilib, avtoklavda 120°C haroratda 15-20 minut sterillanadi. Probirkalarni qiyshaytirib yoki tikka qoʻyib, agar sovitiladi, natijada qiyshiq agar va ustun shaklidagi agar hosil boʻladi. Agar-agar 42-44°C haroratda qotadi, shuning uchun termostat haroratida bu muhit zich turaveradi. Ba’zan maxsus maqsadlar uchun bulyonga agar-agar oʻrniga jelatina (10-15%) qushiladi (jelatina hayvonlarning togʻay va suyaklarini qaynatish yoʻli bilan tayyorlanadi). Jelatina 24-25°C haroratda eriydi va 22°C dan past haroratda qotadi. Shuning uchun mikroblarni termostat haroratida (37°C) jelatinada undirib boʻlmaydi.
Sobiq hamdoʻstlikdagi institutlarda ishlab chiqarilayotgan quruq oziqli muhitlar (oddiy va murakkab turlari) soʻnggi yillarda keng rasm boʻldi. Bu muhitlar afzal, chunki ishlatishga qulay, standart boʻlib, osongina tayyorlanadi, uzoq saqlanadi va istagan masofaga yuborilsa boʻlaveradi.