Toshkent davlat texnika universiteti tasdiqlayman

Download 12,75 Mb. bet 97/181 Sana 26.02.2022 Hajmi 12,75 Mb. #470615

Bog'liq
Mikrobiologiya majmua 2017

Bu sahifa navigatsiya:

• Slaydlar 11-Mavzu: Mikroorganizmlar ishtirokida organik birikmalarning oʻzgarishi Reja
• Ammonifikatsiya jarayoni .

3. Yakuniy bоsqich (10 dаqiqа)	3.1. Mаvzuni umumlаshtirаdi vа umumiy xulоsаlаr yasаydi. Tаlаbаlаr diqqаtini mаvzuning аsоsiy tоmоnlаrigа qаrаtаdi. 3.2. Mustаqil ishlаshlаri uchun nаzоаrаt sаvоllаrigа jаvоb tаyyorlаb kеlish vаzifаsini bеrаdi.
Tinglаydilаr. Vаzifаni yozib оlаdilаr.

Slaydlar





11-Mavzu: Mikroorganizmlar ishtirokida organik birikmalarning oʻzgarishi


Reja:
1. Ammonifikatsiya jarayoni.
2. Nitrifikatsiya.
3. Turli tuproqlarda boradigan nitrifikatsiya jarayoni.
4. Denitrifikatsiya va bevosita denitrifikatsiya.


Ammonifikatsiya jarayoni. Yer yuzidagi barcha tirik organizmlar, qachonlardir oʻlik togʻ jinslardan hosil boʻlgan. Ular oʻlik moddadan keskin farq qiladi. Ammo u bilan doimo munosabatda boʻladi. Jonli va jonsiz tabiatdagi oʻzgarishlar doimiy va uzluksizdir, ya’ni modddlar bir holatdan ikkinchi bir holatga oʻtib turadi, organik moddalar hosil boʻladi, ular yana parchalanadi. Bu esa moddalarning kichik biologik aylanish doirasidir. Bu doirada tirik moddani tashkil etgan kimyoviy elementlardan H₂, O₂, C, N₂, P, S ning tabiatda aylanishi muhim ahamiyatga ega, chunki bu elementlar tiriklik asoslaridan boʻlishi oqsil va nuklein kislotalar tarkibiga kiradi.
Oʻsimliklar atmosferadagi erkin azotni va organik moddalar tarkibidagi bogʻlangan azotni bevosita oʻzlashtira olmaydi. Ular faqat mineral holdagi azotli birikmalardan ya’ni ammoniyli va nitratli tuzlardan foydalanadi, xolos. Agar podzol tuproqlar haydalma qatlamining bir gektarida 6 000 kg azot boʻlsa, shundan oʻsimliklar oʻzlashtira oladigan azot atiga 1% ni tashkil etadi Bu azot ekinlardan hatto bir marta yaxshi hosil olish uchun ham etarli boʻlmaydi.
Demak, yer yuzida hayot davom etishi uchun oʻsimliklar va hayvonlar tomonidan hosil qilinadigan organik moddalar doimo parchalanib turishi kerak. Organik moddalarning parchalanishida mikroorganizmlarning roli nihoyatda katta. Ular hayoti davomida organik moddalarni parchalaydi va CO₂, C₂O, HN₃, NO₃, P, C va boshqa anorganik moddalar hosil qiladi, bu moddalar yana aylanish doirasiga oʻtadi.
Azotning tabiatdagi zahirasi juda katta. Atmosfera havosi tarkibining 4/5 qismini azot tashkil qiladi. Bir gektar yer ustidagi havoda 80000 t molekulyar azot (N₂) boʻladi. Yer yuzida yashab turgan organizmlardagi azotning miqdori esa 20-25 milyard tonnani tashkil etadi.
Podzol tuproqlar haydalma qatlamining bir gektarida 6 t, qora tuproqlarda esa 18 t azot boʻladi. Mikroorganizmlarniig ayrimlari organik moddalarni parchalab, mineral moddalar hosil hiladi. Bu mineral moddalarni oʻsimliklar oʻzlashtiradi, ikkinchi tomondan azotofiksator (azot toʻplovchi)lar havodagi azotni oʻzlashtirib, undan organik moddalar sintezlaydi. Shunday qilib, azot tabiatda aylanib turadi. Azotning tabiatda aylanishi ammonifikatsiya, nitrifikatsiya, denitrifikatsiya va azotofikcatsiya jarayonlari orqali kechadi.

Download 12,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: