Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti sharq filologiyasi va tarjimashunoslik fakulteti arab filologiyasi kafedrasi

Mavzuning o’rganilganlik darajasi. Fan va madaniyat gullab-yashnagan davrda arablar katta ma’naviy qadriyatlarni yaratganlar. Ular orasida arab adabiyoti dastlabki o‘rinlardan birini egallaydi. Sharq va O‘rta yer dengizi xalqlarining madaniy an’analarini o‘zlashtirgan ushbu adabiyotning Yevropa adabiyotiga ta’siri juda katta bo‘lgan. Hozirgi zamon arab adabiyoti deganda arab xalqlari adabiyotlarining majmui tushuniladi. Qadimgi arab tilining yozma yodgorliklari milodning I asriga borib taqaladi. Islom dinidan avval, V–VII asrlarda ilk mumtoz arab tilida she’riyat asarlari yaratilib, ular og‘zaki ravishda avloddan-avlodga o‘tib kelgan. VIII–X asrlardagina ular yozma shaklga keltirilgan. Mumtoz arab tilida nihoyatda boy ilmiy va badiiy adabiyot mavjud bo’lib, uni yaratishda fath qilingan mamlakatlarning aholisi ham ishtirok etgan. Arab mumtoz adabiyotini o‘rganish arab mamlakatlarining o‘zlarida ham, sobiq Ittifoq davri va G‘arb mamlakatlarida ham katta an’anaga ega. O‘rta asr arab olimlari, hozirgi zamon arab adabiyotshunoslari (Jo’rji Zaydon, Taxa Husayn, Marun Abbud, Abbos Mahmud al-Akkad, Mustafo Shokir, Husayn Muravva) arab adabiyoti tarixining ayrim masalalarini tadqiq etish, adabiy jarayonning manzarasini tiklash uchun ko‘p ishlar qildilar. G‘arbiy Yevropa olimlaridan Silvestr de Sasi, Xammer („Literaturgeschichte der Araber“- Arab adabiyoti tarixi, 1850-1856), T.Neldeke (“Beiträge zur Kenntnis der Poesie der alten Araber”- Qadimgi arablarning she’riyatga qo‘shgan hissasi,18640-yil), Ye.Levi-Provansal, I.Goldsier („Abhandlungen zur arabischen Philologie“ -Arab filologiyasiga oid risolalar, 1896-1899 yillar), R.A.Nikolson (“Литературная история арабов”- Arablar adabiyoti tarixi, 1907), R.Blasher, ham arab mumtoz adabiyotini tadqiq etish borasida ko‘p mehnat qildilar. Arab, rus va G‘arbiy Yevropa olimlarining ishlari natijasida arabshunoslik hozirgi zamon sharqshunosligining eng rivojlangan sohalaridan biriga aylandi. Yangi arab adabiyotining o‘rganilishiga I.Yu. Krachkovskiy, A.Ye. Krimskiy, A.A. Dolinina, V.Borisov, Xolidov, va boshqa olimlar hissa qo‘shdilar. I.Yu. Krachkovskiy XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlab taraqqiy etayotgan yangi arab adabiyotini o‘rgandi. Uning ilmiy merosi arab Sharqi mamlakatlaridagi adabiy jarayonlarni o‘rganishda poydevor vazifasini o‘taydi.