Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti I. M. Haydarov, M. M. Askarov

uch bo‘g‘inli tizimi mavjud bo‘lib, 
ular:
1) viloyatlar hamda Toshkent shahar xalq deputatlari Kengashlari (Sovetlari) – 
yuqori bo‘g‘in hisoblanardi. 
2) tuman, shahar xalq deputatlari Kengashlari – o‘rta bo‘g‘in; 
3) qishloq, posyolka, ovul xalq deputatlari Kengashlari – quyi bo‘g‘in; 
Konstitutsiya 
mahalliy 
vakillik 
organlarining 
ikki 
bo‘g‘inli 
tizimini 
mustahkamladi, ya’ni quyi bo‘g‘in olib tashlandi. Ular o‘rniga fuqarolarning o‘zini 
o‘zi boshqarish organlari tuziladigan bo‘ldi. Bu qoida “Mahalliy davlat hokimiyati 
asoslari to‘g‘risida”gi Qonunda o‘z ifodasini topdi.
Shu tariqa, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyada mahalliy davlat 
hokimiyati hokimiyat organlari ikki mustaqil organlarga – vakillik va ijroiya 
hokimiyatiga bo‘lindi.

---

97 
“
Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlariga saylov 
to‘g‘risida
” gi Qonunda vakillik organlariga 21 yoshga to‘lgan fuqarolar saylanadi. 
Saylovlar ko‘ppartiyaviylik, muqobillik asosida o‘tadi. Xalq deputatlari viloyat va 
Toshkent shahar Kengashlariga 60 tadan ko‘p bo‘lmagan, tuman va shahar Ken-
gashlariga esa 30 tadan ko‘p bo‘lmagan deputatlar 5 yil muddatga saylanadi. 
Ijroiya hokimiyatiga – hokim va uning ijroiya apparati qiradi. Hokim tegishli 
hududda 
oliy 
mansabdor 
shaxs 
hisoblanadi. 
O‘zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 101 – moddasiga ko‘ra hokimlarning 
vakolat muddati – besh 
yil
. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 102 – moddasiga ko‘ra,
“
Vakillik 
va ijroiya hokimiyatini tegishliligiga qarab viloyat, tuman va shahar hokimlari 
boshqaradi”. 
Viloyat va Toshkent shahar hokimi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 
tomonidan qonunga muvofiq tayinlanadi hamda lavozimidan ozod etiladi. Tuman va 
shaharlarning hokimlari tegishli viloyat hokimi tomonidan tayinlanadi va 
lavozimidan ozod qilinadi hamda tegishli xalq deputatlari Kengashi tomonidan 
tasdiqlanadi. Shaharlardagi tumanlarning hokimlari tegishli shahar hokimi tomonidan 
tayinlanadi va lavozimidan ozod qilinadi hamda xalq deputatlari shahar Kengashi 
tomonidan tasdiqlanadi. Tumanlarga bo‘ysunadigan shaharlarning hokimlari tuman 
hokimi tomonidan tayinlanadi va lavozimidan ozod qilinadi hamda xalq deputatlari 
tuman Kengashi tomonidan tasdiqlanadi”. Vakillik organlari tuzilmaydigan shahar 
tarkibidagi tumanlarda va tumanga bo‘ysunuvchi shaharlarda ham hokimiyatlar ta’sis 
etildi, ularning apparati – hokimiyat tashkil etildi. Viloyat hokimlari va Toshkent 
shahar hokimi O‘zbekiston Prezidentining shu joylardagi vakili hisoblanadi. 
Toshkent shahar tumanlari hokimlari esa Toshkent shahar hokimining vakillari 
hisoblanadi. 
To‘g‘risini aytganda, mahalliy davlat hokimiyat organlarining faoliyati 
murakkab tuzilishga ega bo‘lib, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, “