Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti I. M. Haydarov, M. M. Askarov

Ular quyidagilardan iborat: 
• qonuniylikni, huquqiy tartibotni va fuqarolarning xavfsizligini ta’minlash; 
• hududlarni iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy rivojlantirish;
• mahalliy budjetni shakllantirish va uni ijro etish, mahalliy soliqlar, yig‘imlarni 
belgilash, budjetdan tashqari jamg‘armalarni hosil qilish; 
• mahalliy kommunal xo‘jalikka rahbarlik qilish; 
• atrof-muhitni muhofaza qilish; 
• fuqarolik holati aktlarini qayd etishni ta’minlash; 
• normativ hujjatlarni qabul qilish hamda O‘zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasiga va O‘zbekiston Respublikasi qonunlariga zid kelmaydigan boshqa 
vakolatlarni amalga oshirish; 
• O‘zbekiston Respublikasi qonunlari, Prezident farmonlari, davlat hokimiyati 
yuqori organlarining qarorlarini amalga oshirish;
• xalq deputatlari quyi Kengashlari faoliyatiga rahbarlik qilish, respublika va 
mahalliy ahamiyatga molik masalalarni muhokama qilishda qatnashish. 
Mustaqillik yillarida mahalliy hokimiyatni shakllantirish bo‘yicha amalga 
oshirilgan islohotlar natijasida ijro hokimiyati bilan vakillik hokimiyati bir-biridan 
rasman ajratildi. Hokimlar xalq deputatlari Kengashlariga bo‘ysunmaydi, ammo 
Kengash oldida hisob berib turadi. Shu bilan birga hokimlarni joylarda ham vakillik, 
ham ijro hokimiyati organlariga boshchilik qilish holatini vakillik organlari 

---

69 
hokimlarga bo‘ysunadi, deb tushunmaslik kerak. Vakillik organlari hokimlarga 
bo‘ysunmaydi, vakillik organlari ishini tashkil qilishga hokimlar boshchilik qiladilar. 
Hokim mahalliy ahamiyatga molik barcha masalalarni fuqarolarning manfaatiga mos 
ravishda hal qilish bilan shug‘ullanadi. Shu maqsadda barcha korxonalar, 
muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar, mansabdor shaxslar va fuqarolar tomonidan 
bajarilishi majburiy bo‘lgan qarorlar qabul qiladi. Hokimlar o‘zlari rahbarlik 
qilayotgan organlarning qarorlari va faoliyati uchun shaxsan javobgardir. 
O‘zbekistonning mustaqil taraqqiyot tarixi guvohlik beradiki, ayrim hokimlar o‘z 
faoliyatida jiddiy xatolarga yo‘l qo‘ymoqdalar. O‘zlariga yuklatilgan mas’uliyatli 
vazifalarni bajarishni uddalay olmagan, o‘z lavozimini suiiste’mol qiluvchi hokimlar 
ham uchrab turadi. Bunday hollarda ular vakolat muddatidan oldin hokimlik 
lavozimidan chetlashtirilmoqda. Shunday qilib, Mustaqillik yillarida markaziy, 
viloyat, shahar va tumanlar darajasidagi davlat hokimiyati va boshqaruv tartiblari 
tubdan yangi shaklda barpo etildi. Mahalliy davlat hokimiyatini shakllantirishda 
o‘zbek milliy davlatchiligining tarixiy an’analari, rivojlangan davlatlarning 
zamonaviy tajribalari inobatga olindi.