O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim vazirligi

O‘rta fors tili. Eramizning III-VII asrlarida Eron hududida oromiy yozuvining turli variantlarida yozilgan ko‘plab yodgorliklarning tili shartli ravishda yuqoridagi termin bilan ataladi. Sosoniylar sulolasi Eronda hukumronlik qilgan paytda o‘rta fors tili davlat tili bo‘lib, u ibodatxonalarda otashparastlik dinining tili bo‘lib ham xizmat qilgan. Bu tilda ko‘plab diniy (otashparastlik) va dunyoviy adabiyotlar yaratilgan.

Sharqiy Turkistonning Turfan qal’asida topilgan Moniylar xarakatini aks ettiruvchi xujjatlar ham shu tilda yozilgan. O‘rta fors tilini ko‘pincha pahlaviy tili deb ba’zi adabiyotlarda beriladiki, bu xatodir.

Parfyan tili. er.avvalgi I minginchi yilning oxirlarida va eramizning I minginchi yillarining boshlarida O‘rta Osiyo va Xurosonda yashagan qabila – xalqlarning tilidir. Bu tildagi so‘zlarning ayrimlari hozirgi arman tilida uchraydi. Parfyan tilidagi yozuvlarning ko‘pchiligi toshga yozilgan.

So‘g‘d tili. Zarafshon daryosi vohasida yashovchi sug‘diyon xalqlari tili bo‘lib, ular VIII asrga oiddir. Sug‘d tiliga oid materiallar Tojikistonning Panjikent va Zahmatobod tumanlarida olib borilgan qazish ishlarida ko‘plab topilgan. So‘g‘d tilida zarb etilgan tangalar sharqiy Turkistonda topilgan.

Xorazm tili. Amudaryoning quyi oqimidagi pasttekistlikda yashagan xalqning tili. Xorazm tili haqida ma’lumotlar juda kam, faqat arabiy manbalarda Xorazm tilida qo‘llanilgan so‘zlar va iboralar uchrab turadi. (VIII-XIV asr) Xorazm tilida yozilgan ko‘plab epigrafik yodgorliklar qadimgi Xorazm tuprog‘ini qazish ishlari olib borilganda topilgan.