Toshkent davlat sharqshunoslik instituti “Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik” fakulteti

2.2  Yaponiyaning tashqi iqtisodiy aloqalar. 

Hozirgi kunda  xorijiy mamlakatlarda  robotlarni ishlab chiqish  va tayyorlash 

bilan ikki yuzga yaqin firma shug'ullanib  kelayapti, jumladan G'arbiy   Evropadagi 

90  ga  yaqin  firmada    170  mingga  yaqin  robotlar  ishlab  chiqilgan.  Chet  el 

mamlakatlari    robotlar  ishlab  chiqarishga  1990  yilgacha,  bo'lgan  davrga  katta   

kapital mablag' ajratishgan edi. Masalan, AQSh va Yaponiya 1981-1986 yilda 0,5 

va   1 milliard kapital mablag' ajratgan bo'lsa, 1986-1990 yilda har  bir mamlakat 2 

milliardga yaqin   dollar ajratgan.     Robotlarni  ishlab chiqarish  va bunyod etish 

bo'yicha      Yaponiya  birinchi  o'rinni    egallab  kelmoqda.  Dunyodagi    mavjud  

robotlarning 38 foizi Yaponiyaga ,25 foizi   AQShga,  22 foizi Frantsiyaga  to'g'ri 

keladi.   

Sanoat  robotlarini  ishlab    chiqarish  bo'yicha  dunyoda    Yaponiya    birinchi  

o'rinni  egallashining  asosiy  sababi            sanoat    robotlari    bilan  shug'ullanuvchi   

firmalarga      katta kapital mablag'lar  ajritilganligidadir. Agar  bu  sohaga 1969 

yilda 0,4 milliard yen  ajratilgan  bo'lsa, 1976 yilda 15 milliard, 1977 yilda 18—20 

milliard  yen ajratilgan.  Sanoat robotlarining bozor narxi 1977 yilda 100 milliard  

yenni  tashkil etgan  bo'lsa, 1985 yilda 260 milliard yenni tashkil etgan.   

            AQSh,  Yaponiyada    ham  sanoat robotlarini ishlab chiqarish uchun katta 

kapital    mablag'lar  ajratilmoqda.  Sanoat  robotlarining  bozor            narhi  AQShda  

1977  yilda  50    million  dollarni  tashkil    etgan  bo'lsa,  1985  yilda  1.400  million 

dollarni  tashkil etdi.     

              Yaponiyadagi  asosiy  va  yordamchi  operatsiyalarni  mexanizatsiyalash  va 

avtomatlashtirishga oid   vositalarni     uch  guruxga bo'lish mumkin:      

---

18 

 

 

    - operator yordamida  boshqariladigan manipulyatorlar;     

    -  oldindan  belgilangan  dastur  asosida  ishlaydigan    va  qayta  sozlanmaydigan 

avtomatik manipulyatorlar; 

    -  dastur  bilan    boshqariladigan  va  avtomatik  tarzda  qayta    sozlanadigan  sanoat 

robotlari.  Bunday  robotlar,  o'z  navbatida,  tsiklli  va  raqamli  dastur  bilan  

boshqariladigan robotlarga bo'linadi.  

            Juda    ko'p  jahon  firmalari    Yaponiya  ishlab    chiqarayotgan  sanoat 

robotlariga  qo'shimcha  talablar  qo'ymoqdalar,  jumladan,  robotlar  baxosini 

kamaytirish,  konkret  operatsiyalarni  bajara  oladigan  va  gruppa  robotlarni 

kompyuterlar    orqali    boshqara  oladigan  qurilmalarni  ishlab    chiqarish, 

robotlarning epchil qo'llarini tayyorlash, robotlarni kerakli pozitsiyaga surib qo'ya 

bilish; robotlarning xotira hajmini oshirish, boshqaruv  sistemasi va  ayrim  qismlar  

ishonchliligini  oshirish, robotlarda  rangni, predmetlar holati  va shaklini aniqlash;  

sanoat  robotlari    turlarining  texnikaviy  xarakteristikasini  standartlashtirish;  

avtomatlashtirilgan  omborlar  ishlab    chiqarish    uskunalari  bilan  bog'langan 

komplekslarni  ishlab  chiqish;  robotlar  yordamida  buyumlarni   joylash   va taxlash 

ishlarini 

bajarish 

va 

hokazolar.