Toshkent davlat sharqshunoslik instituti

1.2. Mamlakatning jaxon iqtisodiyotidagi o‘rni va roli.

Shuni ta’kidlash lozimki, 1840-yilda boshlangan opium urushi Xitoy tarixida burilish laxzasi bo‘lib koldi. XVII-XVIII asrlarda kuchli Yevropa davlatlari o‘zlarining tovarlarini ayriboshlash uchun, yangi hududlarni o‘zlashtira boshladilar.Uning natijasida esa, kolonial davlatlar tomonidan talon-taroj qilindilar.

Nihoyat, g‘arb mamlakatlari hisobiga «Nankin shartnomasi» tuzilib, Xitoy yarim kolonial, yarim feodal davlatga aylanib qoldi.

1919-yilda Xitoyda burjua-demokratik revolyutsiyasi bo‘lib o’tadi. Bu inqilob natijasida Sin dinastiyasi ag’dariladi va shunday qilib, 2000 yildan ko’proq vaqt mobaynidagi feodal imperatorlik dinastiyasiga xotima berildi hamda yangi Burjua hukumati tuzildi.

1919-yilda bo‘lib o’tgan antiimperialistik harakatlar Xitoy siyosiy maydoniga yangi kuchlarni olib kirdi, ya’ni Xitoy proletariati Xitoy ijtimoiy hayotida faol ishtirok eta boshladi.

1921-yilda Shanxayda Kommunistik to‘garakning Umum Xitoy 1- s’ezdi bo‘lib o’tdi. Unda Mao Szedun qatnashdi va kommunistik partiya tashkil etilganligi e’lon qilindi. Xitoy kommunstik partiyasi Xitoy xalqi ozodligi (erkinligi) uchun kurashini quidagi 4 bosqichda olib bordi.

1. 
   Shimoliy yurish - (1921-1927 yy.)
   
2. 
   Agrar revolyutsion urushi (1927-1937 yy.)
   
3. 
   Yaponiya bosqinchilariga qarshi urush(1937-1945 yy.)
   
4. 
   Ozodlik kurashi (1945-1949 yy.)
   

1949 yilda Gomindan hukumati ag‘darilib, natijada yangi demokratik revolyutsiyasi g‘alaba qozondi.

Keyinchalik esa, XXR tarixida mamlakatni iqtisodiy rivojlantirish bo’yicha besh yillik rejalar tuzildi va hozirgi kunda Xitoyda 12- besh yillik rejasi qabul qilinib, uni amalga oshirish ishlari olib borilmoqda.

Quyida mamlakatdagi besh yilliklar davrlarini ko’rsatib o’tamiz:

1-besh yillik–1956-60 yy.:

2- besh yilli–1961-65 yy.:

3- besh yillik–1966-70 yy.:

4- besh yillik-1971-75 yy.;

5-besh yillik-1976-80 yy.:

6- besh yillik-1981-85 yy.:

7- besh yillik-1986-90 yy.:

8- besh yillik-1991-95 yy.:

9- besh yillik-1996-2000 yy.:

10- besh yillik-2001-2005 yy.:

11- besh yillik-2006-2010 yy.;