Toshkent davlat sharqshunoslik instituti uzoq sharq va janubiy osiyo tillari fakulteti janubiy osiyo tillari kafedrasi

So`zma so`z:Ko’ngilning yukini ag`darmoq.Frazema:yuragidagini to`kib solmoq, 

ichini bo`shatmoq. 

Yuqoridagi misollarda: 

idl ka bo&

- 

DIL  KAA  BOJH

, 

idl ka gubar 

-

DIL  KAA G`UBAAR

     

frazema tarkibida qatnashgan qaratqich aniqlovchili birikmalardir.  

Misollarda to’plangan bu turdagi frazemalarning deyarli barchasi ma’no jihatdan 

bir-biriga juda yaqin turadi, ya’ni sinonimlardir. 

Ham vositasiz, ham vositali to’ldiruvchini boshqaradigan fe’l frazemalar ham 

mavjud.Bunday frazemalar tarkibidagi fe’l har ikki tur to’ldiruvchini boshqaradi, 

shunga ko’ra bunday frazemalar faqat egaga bog’lanadi. 

Quyida  se  poslelogli vositali to’ldiruvchining frazemalar tarkibida kelishini 

ko’ramiz. 

idl se dUr krna

-

DIL  SE  DUUR  KARNAA

-“ko’ngildan chiqarmoq”.  

                                                                   “butunlay unutmoq”

 

idl se inkalna

-

DIL SE NIKAALNA

-“ko’ngildan chiqarmoq”.  

                                                       “butunlay unutmoq”.

 

Tarkibida  me'  poslelogli vositali to’ldiruvchi mavjud frazemalarga quyidagilarni 

kiritish mumkin: 

idl me' `r krna

 -

DIL  ME  GHAR  KARNA

-“ko`nglida yashamoq” 

                                                                          “ko`nglidan joy olmoq” 

idl me' smana

 - 

DIL  ME SAMAANAA

 -“ ko`nglida yashamoq”,  

“ko`nglidan joy olmoq” 

idl pr pTqr r%na

 - 

DIL  PAR  PATHAR  RAKHNA

- “o`zini qo`lga olmoq”  

---

                                                                             “chidamli bo`lmoq”

 

Yuqorida keltirilgan  oxirgi misol alohida izoh talab etadi. Hihdiy tilida “

pr

 

”

PAR

ort ko’makchilari asosan o’rin-payt kelishigi ma’nosida ishlatiladi. Biroq A.S. 

Barxudarovning 2 tomli ruscha-hindiycha lug’atida bu ort ko’makchilar  jo’nalish 

kelishigi holida ham ishlatilishi keltirilgan.