Toshkent davlat sharqshunoslik instituti tarjimashunoslik

       75 

 

 

 

Idiomalar:  oyoq  uzatmoq,  bosh  qotirmoq,  ishlar  besh,  parvoi  falak,  pichoqsiz  so‘ymoq,  boshi 

osmonda, qo‘ynini puch yong‘oq bilan to‘ldirmoq, kunduz kuni chiroq topolmaysan. 

Matallar: ona suti og‘zidan ketmagan, dokaday oqargan, tirik murda, so‘qir ko‘zga surma, dengizdan 

tomchi, birovning nog‘orasiga o‘ynamoq, terisi suyagiga yopishgan, dumini qisdi, sigirga to‘qim urganday. 

“Maqol,  matal  va  idiomalar  tarjimasida  uch  prinsip  hukm  suradi:  1)  asl  nusxadagi  frazeologizmga 

tarjima tilidan teng qiymatli ekvivalent qidirib topish; 2) asar o‘girilayotgan tildan monand muqobil variant 

topib qo‘yish; 3) frazeologizmni aynan, so‘zma-so‘z tarjima qilish. Har uchala hol ham uchramagan taqdirda 

tarjimon ularning umumiy ma’nosini aks ettirish bilan kifoyalanishga majbur bo‘ladi”. 

1. Zo‘ri behuda miyon meshikanad. – Ortiqcha kuchanish belni sindiradi. 

Az no‘gi xamir fatir – xamir uchidan patir 

Aro‘si modarash nabo‘sida – onasi o‘pmagan qiz 

Angur angura dida rang megirad – chillaki chillakini ko‘rib chumak uradi, qovun qovundan rang oladi. 

siplyat po oseni schitayut – jo‘jani kuzda sanaydilar 

pokornuyu golovu mech ne sechyot – egilgan boshni qilich kesmaydi 

2. Mat tvoya kurisa – onasi baytal 

ptiche moloko – anqoning urug‘i 

3. Terpi, kazak, atamanom budesh – sabr qil, kazak, ataman bo‘lasan. 

yazik cheshetsya – tili qichimoq 

viset na voloske – hayoti qil ustida turmoq 

    

 

Ob’ekt o‘zgarishi: 

musichaday beozor – sigirday beozor 

Buchora Gulbahor karvondan ajralgan bo‘taday bo‘zlaydi, sho‘rlik. – “go‘sfandi az rama judo aftodagi 

barin faryod mekunad”. 

Boy boyga boqar, suv soyga oqar – Kabo‘tar bo kabo‘tar, boz bo boz. 

It ham kun ko‘radi, bit ham  –  Mush ham ro‘z mebinad, shabush ham 

It  bo‘lsa  ham,  bit  bo‘lsa  ham,  aytganim  bo‘lsin.  –  Xoh  balo  boshad,  xoh  batar  boshad,  guftagiam 

shavad. 

Kel, hu o‘sha do‘ndiq qullaringdan o‘rgulay! – Biyo, az hamin dasthoi nozukat gardam! 

Yaxshi ko‘rmoq – xorosho videt 

 

Duraku zakon ne pisan – Tentakka To‘ytepa nima (degan) yo‘l. 

    

 

 

 

Ahmoqqa qonun yo‘q 

Ya yemu pokaju kuzkinu mat’ – Men unga onasini ko‘rsataman 

    

 

 

 

         Onasini Uchqo‘rg‘ondan ko‘rsataman 

    

 

 

 

         Men u haromining jazosini berib  

    

 

 

 

         qo‘yaman. 

Yazik do Kiyev dovedet – “So‘ragan kievni topadi” (rus) 

    

 

 

 

“Tili uzun odam Rimni topadi” (fransuz) 

    

 

 

 

“So‘ragan Makkani topadi” (o‘zbek) 

 

G‘OYAVIY MAZMUN VA ESTETIK MA’NO 

Badiiy asar faqat g‘oyaviy mazmundan emas, balki estetik ma’nodan ham iborat bo‘ladi. 

Bas,  she’riy  tarjima  haqida  gapirganda  mazmunning  qanday  saqlanganiga  emas,  balki  estetik