Toshkent davlat sharqshunoslik instituti sharq filologiyasi fakulteti turkiy tillar kafedrasi

Ortiqlik darajasi (aşırılık derecesi)
Ortiqlik darajasi shaxs yoki predmetdagi muayyan bir belgining ko`pligini, ortiqligini anglatadi. Mazkur daraja ustunlik hamda eng ustunlik darajalari o`rtasida bo`lib, belgi-xususiyatni shunga ko`ra darajalantiradi. Bunda sifatlardan oldin çok, pek, çok az, pek çok kabi so`zlar keltirish yo`li orqali ortiqlik darajasi ifodalanadi.
Gözlüğüm, iki gözüm, kemiğim, bu sözlerimle
Umarım kırmamışımdır seni, zira çok incesin
Kırılırsın, kırılır arkadaşlığın camdan kalbi de!
(Haydar Ergülen)
Turk tilidagi çok so`zi o`zbek tiliga “ko’p” yoki “juda” tarzida tarjima qilinadi. Turk tilida “juda” ma’nosini ifodalaydigan pek so`zi ham mavjud bo`lib, u ba’zi hollarda kontekstga ko`ra boshqacha tarjima qilinishi mumkin. Pek so`zi sifatning ortiqlik darajasini hosil qilishda ham qo`llaniladi:
Heceleme beni artık Allah’ım
Bırak okunaksız kalayım
Kaderimin hepsi pek iyi olmasın varsın.
(Nuri Can)
Shuningdek, birikma ravishlarni qo`llash orqali ham ustunlik darajasini hosil qilish mumkin:
Çok az sermayeyle tarımda nasıl yatırım yapılır? Yeni bir şeyler bulup onları üretip tarıma kazandırıp çok para kazanabilirsiniz. Tarımda en büyük maliyet tohum, insanlar tohumu kısırlaştırıp her sene satarak para kazanıyor (Gazetadan).