Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON 
59 
chiqqan holda maxsus ta‘lim mazmunining yangilanuvi bilan belgilanadi. Bu borada 
qator ishlar o‗z yеchimini kutmoqdaki, bular pirovardida alohida yordamga muhtoj 
bolalarni ijtimoiy hayotga erta uyg‗unlashuvlari muammosini hal qilishi lozim. 
Hozirgi kunda O‗zbekistonda korreksion-pedagogik yordamni rivojlantirish tizimi 
mavjud bo‗lib xalq ta‘limi tizimida jismoniy yoki psixik rivojlanishida nuqsoni 
bo‗lgan bolalar uchun 86 ta ixtisoslashtirilgan maktab va 21 ta maktab-internat 
mavjud bo‗lib, ularda 20610 nafar bola ta‘lim olmoqda. Shuningdek, jismoniy yoki 
psixik rivojlanishida nuqsoni bo‗lgan va uzoq muddatli davolanishga muhtoj 13 437 
nafar bolalar uyda ta‘lim olmoqda. Alohida sharoitlarda tarbiyalash va ta‘lim 
berishga muhtoj bolalarning ta‘limi 2 ta ixtisoslashtirilgan o‗quv-tarbiya 
muassasasida amalga oshirilmoqda[2]. Ma‘lumki, u yoki bu yo‗nalishdagi faoliyatni 
amalga oshirish uning qonuniy negiziga tayanishni talab etadi. 
O‗zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 41 – moddasida, ―Har kim 
bilim olish huquqiga ega. Bepul umumiy ta‘lim olish davlat tomonidan kafolatlanadi. 
Maktab ishlari davlat nazoratidadir‖ deb belgilab qo‗yilgan. Bu ham bo‗lsa yosh 
avlodga berilayotgan katta imkoniyatlardan biri desak bo‗ladi. Hozirgi kunda 11 
yillik umumiy ta‘lim bepul amalga oshirilmoqda. 
Nogironlar huquqlari to‗g‗risidagi konvensiya BMT Bosh Assambleyasi 
tomonidan 2006-yil 13-dekabrdagi 61/106-sonli Rezolyutsiya bilan qabul qilingan va 
2008-yil 3-may kuni kuchga kirgan. Konvensiya O‗zbekiston Respublikasi 
tomonidan 2009-yil 27-fevral kuni imzolangan va 2021-yil 7-iyunda O‗RQ-695-sonli 
Qonun bilan ratifikatsiya qilingan edi. Ushbu xalqaro shartnomada bugungi kunda 
184 ta davlat ishtirok etadi. Konvensiya 50 moddadan iborat bo‗lib, unda nogironligi 
bo‗lgan shaxslarning huquqlari va asosiy erkinliklari, jumladan ularning yashash, 
fuqarolik, huquqiy himoyalanish, ta‘lim olish, salomatliklarini saqlash, boshqalar 
bilan teng ravishda mehnat qilish, bo‗sh vaqtni o‗tkazish, dam olish va sport bilan 
shug‗ullanish, yetarlicha turmush sharoitiga ega bo‗lish va ijtimoiy yordam huquqlari 
e‘tirof etilgan va ularni amalga oshirishning huquqiy kafolatlari belgilangan. 
―Bola huquqlari to‗g‗risda Konvensiya‖ - bolalar huquqi to‗grisidagi xalqaro 
huquq normalari kuchiga ega bo‗lgan hamda kelajakka qaratilgan eng to‗la va 
birinchi hujjat. BMT Bosh Assambleyasi tomonidan 1989-yil 20-noyabrda bir 
ovozdan qabul qilingan. Konvensiya 1959-yilda qabul qilingan Bola huquqlari 
deklaratsiyasi qoidalarini rivojlantiradi.
Deklaratsiya ―Insoniyat o‗zida mavjud bo‗lgan eng yaxshi narsalarning 
hammasini bolalarga berishga majbur‖ deb eʼlon qilgan edi. Konvensiya esa ushbu 
Deklaratsiya va boshqa xalqaro hujjatlardagi bolalar huquqlari to‗g‗risidagi 
qonunlarni o‗zida mujassamlashtirgan. Bola huquqlari to‗g‗risida konvensiya 
dunyoning barcha mintaqalaridagi xalqlar uchun teng ahamiyatga ega, asosiy 

---