TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON
21
yechimiga ko‗proq eʼtibor qaratilsa, maktab rahbarlar uchun ancha yengillik
yaratilgan bo‗lar edi.
―Xalqimiz hamisha ustozlarni eʼzozlab, ularning hurmat-izzatini joyiga qo‗yib
kelgan. ―Ustoz otangdek ulug‗‖ degan hikmatli naql ham bejiz aytilmagan. Endi ana
shu so‗zlarni qog‗ozda emas, amalda qaror toptiradigan, o‗qituvchi - muallimning
qadr - qimmatini joyiga qo‗yadigan payt keldi‖[3].
Pedagoglarning qadr-qimmatini yanada ko‗tarilishida, ularning faqat xizmat
vazifasi bilan shug‗ullanishlari katta ahamiyat kasb etadi. O‗zbekiston Respublikasi
Mehnat kodeksining 177 - moddasida ish beruvchi xodimdan uning mehnat vazifalari
doirasiga kirmaydigan ishlarni bajarishni, qonunga xilof yoki xodim va boshqa
shaxslarning hayoti va sog‗ligi uchun xavf tug‗diruvchi, ularning shaʼni va qadr-
qimmatini kamsituvchi harakatlar qilishni talab etishga haqli emasligi belgilangan.
Аmmo amaliyotda o‗qituvchining ish faoliyatiga taʼsir qiluvchi va xalaqit beruvchi
tashkilotlar ko‗pligidan eʼtirozlar yo‗q emas[1].
Maktablardagi yana bir muammolardan biri, o‗qituvchilar lavozim shtatlariga
emas dars soatlari bo‗yicha ishga qabul qilinmoqda. Bitta fandan bir nechta
o‗qituvchi umumiy belgilangan o‗quv soatlarini bo‗lib berilishi hisobiga
ishlamoqdalar.
O‗quv soatlari ish hajmi hisoblanadi va 1 ta lavozimga mo‗ljallangan ish
hajmi bilan taʼminlanishi kerak. Bir tomondan ko‗proq pedagoglarni jalb qilinishi
minimal darajada bo‗lsa ham ularga daromad manbai bo‗lmoqda, ikkinchi tomonidan
esa kim asosiy lavozimda? degan savolga javob yo‗q. Chunki mehnat qonunchiligi
bo‗yicha asosiy lavozimdagi xodimlar va o‗rindosh, soatbay yoki fuqaroviy huquqiy
shartnoma asosida ishlaydigan xodimlar bilan mehnat shartnomasi tuzish va bekor
qilish tartibi tubdan farq qiladi. Mehnat shartnomasi Mehnat kodeksi bilan tartibga
solinadi[1]. Fuqaroviy huquqiy shartnoma esa Fuqarolik kodeksi bilan tartibga
solinadi. Hattoki, Mehnat shartnomasini rasmiylashtirishda ham qaysidir toifadagi
xodimlarga imtiyozlar mavjud, qaysidir toifadagi xodimlar sinov muddatisiz ishga
qabul qilinishi belgilanishi kerak.
Аksariyat maktablarda tuzilgan mehnat shartnomalarida ana shu kabi
xotoliklarni kuzatish mumkin. Ko‗plab o‗qituvchilarda esa mehnat shartnomasining
ikkinchi nusxasi mavjud emas. Bularning hammasi ish beruvchilar va pedagog
xodimlarning huquqiy savodxonligi yetarli emasligidan dalolat beradi. Shuningdek,
pedagog xodimlarning kafolatlangan mehnat sohasidagi huquqlari buzilish xavfini
oshiradi. Oxirgi yillarda o‗qituvchilarni nufuzini oshirish, ularni qo‗llab-quvvatlash
maqsadida qabul qilingan ko‗plab qonun hujjatlarini ijrosini samarali taʼminlanishi,
pedagog xodimlarning jismoniy yoki iqtisodiy holatini emas balki intellektual
salohiyatini inobatga olgan holda boshqarish taʼlim sifatiga ijobiy taʼsirini ko‗rsatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |