Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

Qishloq
so‘zi joy nomini ko‘rsatuvchi so‘z bo‘lsa, 
qishki
so‘zi o‘z 
ma’nosida qishloq so‘zi bilan ma’no jihatidan birlikni tashkil etuvchi elementga ega emas. Tarixiy 
taraqqiyot natijasida o‘rtadagi ma’no uzilishi, ularning boshqa-boshqa so‘z sifatida qaralishiga sabab 
bo‘ldi.
4
Ba’zi o‘rinlarda, soddalanishga uchragan so‘zni morfemalarga ajratolmasak-da, tarixan 
morfemalardan iborat bo‘lganligi anglashilib turadi.
 
Bunday soddalanishga hozirgi o‘zbek tilida 
tarkibiga kelishik qo‘shimchalari qotib qolgan ravish turkumiga mansub so‘zlarni kiritish mumkin.
Masalan: otlardagi kelishik paradigmasidan jo‘nalish kelishigining 
[ -gari ], [ -kari ], [ -qari ], [ -
g‘ari ], 
vosita qurol kelishigining 
[ -in ]
shakli asta-sekin iste’moldan chiqa boshlagach, mazkur 
shakllar o‘rin, vaqt, holat semalari tufayli ravishning tegishli bo‘limlaridan o‘rin oldi: 
ich
kari
, 
tash
qari
, il
gari
, yu
qori
, qish
in
-yoz
in
, bir
in
-ket
in
, to‘k
in
-soch
in
va hakazo. Ana shu jarayon tufayli 
1
Раҳматуллаев Ш. Ўзбек тилининг этимологик луғати. I жилд. –Toshkent, Университет. 2000. -Б. 145. 
2
Раҳматуллаев Ш. Ўзбек тилининг этимологик луғати. I жилд. –Toshkent, Университет. 2000. -Б. 178. 
3
O‘rolov A. O‘zbek tili morfem qurilishida struktura assimmetriya masalalari. magistr darajasini oshirish uchun tayyorlangan dissertatsiya. 
–Guliston: 2009. –B. 35. 
4
Hojiyev A. O‘zbek tili morfologiyasi, morfemikasi va so‘z yasalishining nazariy masalalari. – Toshkent, Fan nashriyoti, 2010. –B. 45. 

---

206