Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

[ g‘ ]
va 
[ u ]
tovushlarining tushib qolishi, 
[ a ]
unlisining 
[ o ]
unlisiga almashishi 
yaproq so‘zining hosil bo‘lishiga sabab bo‘lgan.
1
O‘zbek tilining etimologik lug‘atida bu turdagi 
so‘zlar 100 ga yaqin: 
bayir
am-bayram, 
bayir
oq-bayroq, 
barim
oq-barmoq, 
yil
on-ilon, 
ard
cha-archa, 
asi
ra-asra, 
yigi
na-igna, 
uluk
an-ulkan, 
chayi
na-chayna
kabilar.
2
O‘zbek tilining etimologik lug‘atida qayd etilgan yana bir qancha so‘zlarni keltirish mumkinki, 
ularning yasalishga asos bo‘lgan qismi iste’molda bo‘lsa-da, tarkibida ro‘y berayotgan tovush 
o‘zgarishlari soddalashishga sabab bo‘lgan. Masalan, 
“ism”
ma’nosini anglatgan 
at
so‘ziga ot 
yasovchi 
[ -dash ]
qo‘shimchasining qo‘shilishi bilan yasalgan 
addash
so‘zi tarkibida yonma-yon 
kelgan 
[ dd ]
tovushidan birining talaffuzda tushib qolishi; 
suv
so‘ziga 
[ -u ]
va 
[ -q ]
qo‘shimchalarining qo‘shilishi bilan yasalgan 
suvuq
so‘zi tarkibidagi 
[ v ]
tovushining 
[ y ]
tovushiga 
almashishi fikrimizning isboti bo‘la oladi.
Shuningdek, tovushlarning o‘rin almashishi ham so‘z tarkibining soddalanishiga turtki bo‘ladi. 
Turkiy tildagi 
yat
so‘ziga 
[ - si ]
va 
[ q ]
qo‘shimchalarining qo‘shilishi bilan yasalgan 
yatsiq
so‘zi 
tarkibidagi 
[ ts ]
tovushlarining o‘rin almashishi;