Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 6 - SON 
32 
elektroneytral.
Vektor bozonlarning foton va gravitonlardan asosiy farqlaridan biri 
massalarning proton massasidan ham yuzlab marta kattaligidadir.
Buning asosiy 
sababi, kuchsiz ta‘sirlashuvning juda qisqa masofa, atom yadrosidan ham ming marta 
kichik masofalarda o‗rinli bo‗lishligidadir. Fundamental ta‘sirlashuvlarning 
energiyalari quyidagi munosabatda bo‗ladi: 
kuchli: elektromagnit: kuchsiz: 
gravitatsion=10
2
:1:10
-12
:10
-36
 
.[20] 
O‗tgan asrning 60-yillarida C.Vaynberg, Sh. Gleshou va A.Salamlar 
elektromagnit va kuchsiz ta‘sirlashuvlarni birlashtiruvchi yagona elektrokuchsiz 
ta‘sirlashuv nazariyasini yaratdilar. 
Zamonaviy fizika nuqtayi nazaridan materiya ikki xil: modda va maydon 
ko‗rinishiga ega. 
Korpuskular-to‗lqin dualizmi – materiyaning barcha turlariga xos xususiyat. 
Bizni o‗rab turgan dunyodagi har bir o‗zgarish materiyaning harakatidir. Bu 
harakatning manbayi esa o‗zaro ta‘sirlashuvlar. Ta‘sirlashuv maydonlari elementar 
zarralarni 
yadrolar, atomlar, molekulalar, makrojismlar, sayyoralar
va hokazolarga 
birlashtirib turadi. 
Shunday qilib, olam abadiy mavjud bo‗lgan va abadiy mavjud bo‗luvchi 
hamda doimo harakatdagi materiyadan iborat. Inson esa o‗z atrofidagi olamni 
o‗rganish, tushunish va bilish uchun yashaydi. Bilish jarayoni esa murakkab va 
cheksizdir. 
Xulosa 
-
Garchi genitik kod inson intellektining shakllanishida muhim rol o‗ynasada, 
ta‘lim jarayonida o‗quvchilarning fikrlash ko‗nikmalarini rivojlantirish va xotiralarini 
yaxshilash mumkinligi haqida mulohaza yuritilgan. 
-
Inson miyasi qabul qilinayotgan ma‘lumotlarni mavjudlari bilan 
«solishtirish» va bu xususiyat ta‘lim tizimida eng samarali bo‗lib faqatgina insonga xos 
ekanligi ta‘kidlangan. «Solishtirish» yordamida qilingan kashfiyotlardan misollar 
keltirilgan.
-
Fizika fanida o‗rganish uchun olinadigan ma‘lumotlarning aksariyati 
«bilvosita idrok» qilinishi va bunda asosan «faol yoki ixtiyoriy tasavvur» vujudga kelishi 
asoslangan. 
-
«Tasavvur» 
ni 
rivojlantirsh 
uchun 
esa 
verbal 
ma;lumotlarni 
vizuallashtirishga xizmat qiluvchi «intellekt xarita» usulidan foydalanish va bu usul 
«tasavvur» qilish muhim ahamiyatga ega bo‗lgan fizika fanini o‗rganishdagi ahamiyati 
haqida fikr yuritilgan. 
-
Maqolada «Olamning zamonaviy fizik manzarasi» mavzusi haqidagi 
ma‘lumotlar va shu nomdagi «intellekt xarita» e‘lon qilinmoqda. 

---