Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali



Download 2,3 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/180
Sana08.07.2022
Hajmi2,3 Mb.
#758766
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   180
Bog'liq
7909 1076 TDPU IA 6-son 2021

nuklon
deb atashdi. 
 
1964- yilda M.Gell-Mann va J.Sveyglar neytronlar va protonlar 3 ta: 
u, d, s 
kvarklar
deb ataluvchi sodda zarralardan tashkil topganligi to‗g‗risidagi gipotezani 
olg‗a surdilar. Kvarklar ichki tuzilishga ega emas va shu ma‘noda haqiqiy elementar 
zarralar hisoblanadi. Keyinchalik yana 
maftunkor c, go‗zal b, v haqiqiy t
 
kvarklar 
kiritildi.


TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 6 - SON 
30 
Shunday qilib, bugungi manzara quyidagicha: moddalar molekula va 
atomlardan tashkil topgan. Atom esa, o‗z navbatida, yadro va uni o‗rab turgan 
elektronlardan, yadro esa neytronlar va protonlardan iborat. Protonlar va neytronlar 
kvarklardan tashkil topgan.
Bu zarralarni nima birlashtirib turadi? 
Yuqorida ta‘kidlanganidek, zarralar
bu–olamning eng kichik g‗ishtchalari. Yadrolar, atomlar, molekulalar, kimyoviy 
birikmalar, biologik to‗qimalar, sayyoralar, ulkan yulduzlar, koinot jismlari
jumladan, bizning o‗zimiz ham shu zarralardan tashkil topganmiz. Lekin bu 
zarralarni qanday kuchlar bir-biriga bog‗lab turadi? 
Ta‘sirlashuvlar 
«Intellekt 
xaritasi» 
da 
olamni 
qanday 
kuchlar 
mujassamlashtirib turganligi akslangan. U haqda mulohoza yuritgan o‗quvchi 
«Olamning zamonaviy fizik manzarasi» haqida tasavvurga ega bo‗ladi. «Intellekt 
xarita»dan ko‗rinib turibdiki 
Bunday mulohazalar esa o‗quvchilarning «tasavvur» qilish va «ijodiy 
fikrlash» ko‗nkmalarining rivojlanishiga yordam beradi. 
elementar zarralar o‗rtasida to‗rt xil fundamental ta‘sirlashuv va, demak, to‗rt 
xil ta‘sir kuchi mavjud. Bular

tortishish 
(gravitatsion
); elektromagnit; kuchli
(yadro) 
va 
kuchsiz
ta‘sirlashuvlardir. 
Gravitatsion ta‘sirlashuv mavjud fundamental ta‘sirlashuvlar orasida eng 
kuchsizi.
U barcha zarralar orasida mavjud va faqat tortishish xarakteriga egadir. Bir-
biridan 10
-15
m masofada bo‗lgan ikkita protonning (massalarining) gravitatsion 
ta‘sirlashuvi ularning elektrostatik ta‘sirlashuvidan 10
36
marta kichik. Tortishish 



Download 2,3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   180




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish