Toshkent davlat pedagogika universiteti 105-guruh talabasi Xudoyberdiyeva Kumushning

Toshkent davlat pedagogika universiteti

105-guruh talabasi Xudoyberdiyeva Kumushning
eksperimental psixologiya fanidan bajargan referati

Bajardi: Xudoyberdiyev Kumush
Tekshirdi: Sattarova Shaxnoza
Mavzu:
1.Psixologik eksperimentning asoslari
2.Xarakter aksentuasiyasini o'rganish
3.Kasbiy qiziqish va layoqatlarni eksperimental o'rganish
Reja:
1.Psixologik eksperiment tushunchasi.Tor ma'noda va keng ma'noda eksperiment so'zining tushunchasi.
2.Shaxs xarakter aksentuatsiyasi diagnostikasi.G.Shimishek, K.Leongardning test so'rovnomasi.
3.Qiziqishlar haqida ma'lumot.
Eksperiment oldindan aytilgan nazariyani tekshirib kōrish uchun qóyiladi.Nazariya ichki bilishning nutqiy tizimiga izoh beradi.Nazaryaning mantiqiy elementlari bir-birini rad etadi.Nazariya bazasida uning tushunarli haqiqatlari yotadi. Nazariyalar sifat matematik apparatning qurilmasi tarzda,shaklan,formal tomondan rivojlanadi. Sifat nazariyalar psixologiyada A.Maslouning qarashlari, L.Festinger, DJ.Gibsonning ekologik idrok qarashlarida kórish mumkin. Shakliy nazaryalar qóllaniladigan matematik apparatning tuzilishida nomoyon bóladi. Bu nazariya D.Xo sonning ishlarida óz aksini topgan, aqliy nazariya J.Piaje, motivlar nazaryasi K.Levin,D,Kelli tomonidan yaratilgan. Formal nazariyalar matematikada ishlatiladigan apparatda nomoyon bóladi. Empirik yónalish nazariyaning sifatini rivojlantiradi,haqiqatni yozish uchun lozim bóladi. Nazariya faqatgina borliqni aks ettirmaydi,balki uning tuzilishini ham kórib chiqadi. Eksperimental natijalar,nazariyaning holati va uning ta'siri hisobga olinadi. Mavjud vaqtda ótkazilgan eksperiment natijalarida faqat bitta emas, balki ikki yoki undan ortiq nazariyalar isbotlanib tushuntiriladi. Masalan,psixofiziologiyada sensorning uzluksizligi haqida nazariya mavjud. Psixofiziologiyada shaxsning bir qancha sifatlari va empirik ta'sir etuvchi omillari isbotlangan.( G.Ayzenk modeli, R.Kettel modeli, "Katta beshlik").
Nazaryani eksperimentda tekshirib bólmaydi.Nazariy xulosalar universal hisonlanadi.Agar nazariyadan chiqadigan xulosalar eksperiment jarayonida tasdiqlanmasa,nazariy isbotlanmaydi.
Eksperiment natijasini ifodalovchi xulosalar assimetrikdir,ya'ni gipoteza inkor qilinishi mumkin bólgan,lekin hec qachon qatiyan qabul qilinmaydi.Har qanday gipoteza keyingi tekshirishlarda aniqlanib keladi.
Shmishek tomonidan shaxs aksentuatsiyasiga tashxis qóyish uchun móljallangan sórovnoma yaratilgan bólib,sórovnomaning ilmiy asosi K.Leongardning "Shaxslar aksentuatsiyasi" kontsepsiyasi. Shaxs xususiyatlari asosiy va qóshimchalarga bólinadi.Asosiy xususiyatlari shaxsning negizini tashkil etadi. Asosiy xususiyatlar bórttirib kórsatilgan bólsa xarekter aksentuatsiyalangan hisoblanadi. K.Leongard ta'biri bilan asosiy xususiyatlar bórtib chiqqan shaxs "Aksentuatsiyalangan" deyiladi. "Aksentuatsiyalangan shaxs" atamasi psixopatiya va norma oraliġida joylashgan. Aksentuatsiyalangan shaxslar patologik shaxslar emas,lekin nomaqbul ta'sirlar natijasida aksentuatsiya patalogik tus olib shaxs strukturasini vayron qilishi mumkin.
Leongard tomonidan belgilangan aksentuatsiyalangan baxslarning 10 tipi 2 guruhga bólingan: xarakter aksentuatsiyasi(nomoyishkor,pedantik,botib qoluvchi,qózģaluvchi) va temperament aksentuatsiyasi ( gipertimik,distimik,xovotir- qórquvchan siklotimik affektiv,emotiv) ni kórishimiz mumkin.
Kasbiy qiziqish va moyilliklarni shakllantirishda hamma uchun zarur bólgan umumiy qobilyatlar( masalan,ijodkorlikka bólgan qobiliyat) yoki juda ko'p kasblar va faoliyat turlari uchun zarur bólgan qobiliyatlar ( tashkilotchilik qobiliyatlari) ayrim kasblar yoki nisbatan tor doiradagi kasblar uchun muhim hisoblangan maxsus qobiliyatlar hisobga olinadi,masalan,elektromehanik releni sozlovchi qiluvchi kishining qóllarida sezuvchanlik juda yaxshi rivojlangan bólishi kerak,bir xil ohangdagi qózģatuvchilarga nisbatan bardoshlilik-transport vositalarini haydovchi kishi uchun zarur,chizmalarga qarab murakkab buyumlar tayyorlaydigan kishilar uchun esa jismlarning fazodagi holatini tasavvur qila olish qobilyati yaxshi rivojlangan bólmoģi kerak. Har qanday kasbda ham umumiy va maxsus qobiliyatlar birga qóshilib kelgan taqdirdagina ishning muvaffaqiyati ta' minlanishi mumkin.
Qiziqishlar,mayllar va qobiliyatlarning kasb tanlashga kórsatadigan ta'sirini sxema tarzida tasavvur qilish mumkin. Shunday qilib, har bir kishi aniq faoliyat sohasida óz qiziqishlari,mayllari va qobiliyatlarini shakllantirib hamda rivojlantirib,tanlanadigan kasbga yaxshi tayyorgarlik kórib bormoģi kerak.