Toshkent davlat iqtisodiyot

chizma. Yoyilgan xizmatlarni tashkil qilishda moddiy

Matеrial va ehtiyot qismlar zaxiralarini nazorat qilish

texnika ta’minotining markazlashgan boshqaruvi
Moddiy-texnika ta’minotining guruhlangan xizmati markazlashgan boshqaruvi shaklida uni tashkil qilish ishlab chiqarish ta’minoti va sotish har bir firma faoliyatida, qaysini aniq turdagi mahsulotni ishlab chiqarishga ixtisoslashgan firmalarda alohida javobgarlikni nazarda tutadi. Quyidagi chizma u yoki bu mahsulot turi uchun javob beradigan har bir firma xizmati doirasida moddiy texnika ta’minoti funksiyasi konsentratsiyasini ko‘zda tutadi.

31. 
    chizma. Guruhlangan xizmatni tashkil etishda moddiy-texnika ta’minotini markazlashmagan holda boshqarish
    

Bunday funksiyaning konsentratsiyasi zarur bo‘lmagan holatda moddiy texnika ta’minotining yoyilgan xizmati markazlashgan boshqaruv shakli

qo‘llaniladi. 31-chizmada moddiy-texnika ta’minoti va ishlab chiqarishning markazlashgan boshqarish chizmasi tuzilmalaridan biri ko‘rsatilgan.

2. Materiallar oqimini boshqarishning funksional mexanizmi

Yangi tovar siyosati va kuchli raqobat ta’sirida yirik sanoat korporatsiyalari ishning doimiy qayta qurilishi muqarrar ravishda tovar moddiy qiymatining hajmi o‘zgarish va turli funksional bo‘limlar o‘rtasidagi yangi tizimning shakllanishi bilan bog‘liq. Boshqaruv apparatining muhim masalasi bunday qayta tashkil etishni kam yo‘qotishlar bilan qisqa muddat ichida ta’minlashdan iborat.
Firmalarda moddiy oqimni boshqarish tizimi ostida barqaror aloqa moslashuvining 2 ta asosiy yo‘nalishini ajratish mumkin. Birinchi yo‘nalish turli xil iqtisodiy mexanizmlarning rivojlanishi hisobiga turli funksional bo‘limlar o‘rtasida o‘zaro ta’sirni tezlashtirishdir. Ikkinchi yo‘nalish korporatsiyalar tarkibida tashkiliy o‘zgarishlar orqali koorparasiya zaruriy darajasining rivojlanishidir. Bu yo‘nalishlar, qoidaga ko‘ra, parallel ravishda rivojlanadi va bir-birini to‘ldirib boradi.
Tajribada moddiy oqimni boshqarish doirasida menejerlar harakatini boshqaradigan modeli va maxsus ishlab chiqilgan - tartiblar yordamida moslashuvning turli xil usullaridan foydalaniladi. Oxirgi yillarda Amerika korporatsiyalarida asosiy e’tibor maxsuslashtirilgan axborot tizimi va kompyuterlar yordamida moddiy resurslarni boshqarishni barqarorlashtirishga qaratilmoqda. Kompyuterlardan keng foydalanish asosida ro‘y beradigan moddiy oqimlar boshqaruvi jarayonida rejali va nazoratli bajariladigan ish tartiblarining barqarorlashishi xizmatni qayta qurishni tashkil etish bilan bir vaqtda amalga oshiradi. Bu nazorat va moslashuvning yangi tashkil etilgan mexanizimining paydo bo‘lishiga olib keldi. Eng keng tarqalganlaridan uch turli ko‘rinishda tashkil etilgan mexanizmlarni ko‘rsatish mumkin:

• 
  maxsus funksional bo‘limlar shakllanib, ularda reja, boshqaruv va nazorat
  

funksiyalarining katta qismi, yangi koorporatsiyalar orqali moddiy oqimlar harakatining reglamentlashtirilgan qismi nazorat qilinadi. Bu usul tajribada eng ko‘p qo‘llaniladi;

• 
  maxsus rahbar yoki moslashuv guruhi tayinlansa, asosiy masala bo‘lib funksional bloklardagi moddiy oqimlarni boshqarish bo‘yicha qabul qilingan qarorlar jarayonining moslashuvi hisoblanadi;
  

• 
  bo‘limlarga ikki tomonlama bo‘ysinishga asoslangan matritsali mexanizm yaratilib, moddiy oqimlarni samarali boshqarishga bog‘liq bo‘ladi. Moddiy resurslarni boshqarish uchun maxsus tuzilmani ishlab chiqish odatda har bir firma oldida turgan shu sohadagi muammolar hisobiga amalga oshiriladi. Moddiy oqimlarni boshqarish tizimi ostida funksional maxsuslashtirishga muvofiq
  

ravishda 3 ta asosiy tarkibiy blokka ajratiladi: 1) rejalashtirish va moslashish; 2) boshqarish yoki tartibga solish; 3) nazorat.
Har bir tarkibiy blokka turli xil boshqaruv bo‘limlarini kiritish mumkin. Bu bo‘limlarning soni va ularning o‘zaro ta’sir xususiyati har bir bosqichda moddiy oqimlarni boshqarish bilan bog‘liq ishning hajmi va murakkablik darajasiga bog‘liq bo‘ladi. (32-chizma)



Ishlab chiqarish-sotish tizim- larining barcha bo’limlarida moddiy oqimlardan foydalanish va harakatga kеltirish, rеja va grafiklarni tuzish va baholash. Maqsadni ishlab chiqish, mеzon bahosini shakllantirish


Ishlab chiqarish va sotishni ta'minlash yo’lida moddiy oqimlar harakatini tartibga solish. Moddiy oqimlardan foydalanish va harakat- ga kеltirish uchun javob bеradigan bo’limlar harakatini bog’lash.


Tizimning barcha bo’limlarida moddiy rеsurslarning ta'minot darajasi, ulardan foydalanish samaradorligi, harakatlarning bahosi. tashkilotda moddiy oqimlarni boshqarish samara- dorligini oshirish