Toshkent davlat iqtisodiyot

Nazorat savollari 

1.Xizmat ko‘rsatish jarayoni jismoniy muhiti qachon mijoz bilan o‘zaro aloqalar 

uchun  hamda  uni  maksimal  darajada  qondirish  uchun  ayniqsa  muhim  va  samarali 

bo‘ladi? 

2.Mijoz  bilan  tutashish  nuqtalarini  loyihada  qanday  xatolar  yuzaga  kelishi 

mumkin? 

3.Xizmat  ko‘rsatish  jarayoni  boshlanishidan  oldin  qanday  ashyoviy  dalillar 

taqdim etilishi mumkin? Ularni misollarda ko‘rsating. 

 

---

 

249 

 

XV BOB. SERVIS XIZMATLARI MOHIYATI VA ULARNI 

TASNIFLASH 

 

15.1.  Servis xizmatlari ko‘rsatish va servis xizmatlari mohiyati 

Dunyoda  har  kuni  tobora  ko‘plab  texnik  jihatdan  murakkab  tovarlar  paydo 

bo‘lmoqda.  Fan-texnika  taraqqiyoti  va  ehtiyojlarning  o‘zgaruvchanligi  shunga  olib 

keldiki,  nafaqat  ishlab  chiqarishda  foydalanish  sohasida,  balki  fuqaro  foydalanishida 

ham  ko‘plab  murakkab  texnika  turlari  paydo  bo‘ldi.  Murakkab  texnika  bu  – 

birinchidan,  ekspluatatsiya  muddati  uzoq  bo‘lgan  buyumlar,  ikkinchidan,  undan 

foydalanish  jarayonida  sifatni  ushlab  turish  ishlab  chiqaruvchi  yoki  ixtisoslashgan 

firma tomonidan malakali, professional yordamlashishni talab qiladigan texnika. 

Bu  nafaqat  sanoat  bozori,  balki  iste’mol  bozori  uchun  ham  xosdir.  Tovarlar 

texnik  jihatdan  shunchalik  murakkabki,  ularning  egalari  ta’mirlash  va  xizmat 

ko‘rsatish  bo‘yicha  funksiyalarni  professionalga  berishni  afzal  ko‘radi.  Servis 

xizmatlari guruhi shakllanishining shart-sharoitlari mana shunaqa. 

Shu  boisdan  servisning  ikki  xil  –  keng  ma’nodagi  va  tor  ma’nodagi  talqini 

haqida aytib o‘tish lozim. 

Keng  ma’noda  servis  xizmatlar  sohasining  barcha  tarmoqlari  yig‘indisini 

ifodalaydi. 

Tor  ma’noda  esa  servis  -  mahsulotni  sotish  va  sotish,  butun  ishlash  davri 

mobaynida  mahsulotning  ish  qobiliyatini  qo‘llab-quvvatlash  bilna  bog‘liq  xizmatlar 

kompleksi. 

Servis  xizmatlari  ko‘rsatish  deganda  xarid  qilingan  tovardan  oqilona 

foydalanishga imkon beradigan ta’minot tizimi tushuniladi. Texnik jihatdan murakkab 

mahsulotga servis jo‘rligi  firmada tovar raqobatbardoshligini oshirishga yo‘naltirilgan 

marketing funksiyalaridan biri hisoblanadi. 

Servis  -  ta’minot  tizimi  bo‘lib,  xaridorga  (iste’molchiga)  texnik  jihatdan 

murakkab  mahsulotni  xarid  qilish  va  iste’mol  qilish  optimal  variantini  tanlashga, 

shuningdek,  undan  iste’molchi  manfaatlari  asnosida  oqilona  asoslangan  muddat 

davomida iqtisodiy jihatdan foydali ishlashiga  imkon beradi. 

---

 

250 

 

Raqobat  kurashi  sharoitida  o‘z  mahsulotiga  servis  xizmatini  kengaytirish 

potensial  xaridorlar  uchun  kurashini  asosiy  vositasi  hisoblanadi.  Servis  deganda 

mahsulotni  sotish  va  uni  ishlatish  jarayonida  ko‘rsatiladigan  xizmatlar  kompleksi 

tushuniladi.  Zamonaviy  servisni  asosiy  tamoyilishundan  iboratki,  tovarni  ishlab 

chiqaruvchi  korxona,  ushbu  mahsulotni  butun  foydalanish  (ishlatish)  davrida,  uni  bir 

me’yorda  ishlash  kafolatini  o‘z  zimmasiga  oladi.  Ayrim  tovarlar  uchun  servis 

xizmatlari  kam  ahamiyatga  ega,  murakkab  maishiy  texnika  tovarlari  uchun  u  juda 

zarurdir. 

Servis  shuningdek,  mahsulotga  iste’mol  qiymati  qo‘shadigan  faoliyat  ham 

hisoblanadi. 

Servis  xizmatlarining  o‘ziga  xosligi  shundaki,  ular  tovarsiz  mavjud  bo‘lmaydi. 

Ular tovarning uchinchi darajasini shakllantiradi (1.1-rasm). Marketing nazariyasining 

rivojlanishi  integratsiyalangan  tovar  yoki  mustahkamlangan  tovar  konsepsiyasi  paydo 

bo‘lishiga olib kelib, bunda moddiy vositani sotish sotuvdan keyingi xizmat ko‘rsatish 

bilan bog‘lanadi.