Toshkent davlat iqtisodiyot unversiteti

Shahar turizmi
Shahar turizmi - sayyohlik maqsadlarida yirik aholi punktlariga tashrif buyurishdir. Shaharlar o‘ziga xosligi bilan taassurot qoldiradi.
So‘nggi paytlarda sayyohlik faoliyatining istiqbolli yo‘nalishlaridan biri sifatida shahar turizmi muammolariga xalqaro, mintaqaviy va milliy darajada katta e'tibor qaratilmoqda. So‘nggi yillarda uning hajmi ikki barobarga oshdi. Evropada shahar turizm barcha turistik oqimlarning 38% etdi. Turizmni rivojlantirishda shaharlarning roli va ahamiyati tobora ortib bormoqda. Turistik shaharlar juda xilma-xildir. Tanlangan bazaga qarab sayyohlik markazlarining ko‘plab tasnifi mavjud. Shahar turistik markazlari ikki yirik guruhga bo‘linadi: Bular kichik va o‘rta shaharlar hamda yirik iqtisodiy rivojlangan megapolis shaharlar.
Turizm mutaxassisligiga qarab, shahar sayyohlik markazlarining quyidagi turlari farqlanadi: madaniy-ma'rifiy turizm markazlari, biznes turizm markazlari, ma‘rosim- turizm markazlari, dam olish kurort shahar maskanlari, davolash markazlari va ziyorat markazlari.
Jahon shahri mavqeini olish uchun istiqomqt qiluvchi insonlarning ko‘pligi, ishlab chiqarish sanoatining yirik markazi, transport va kommunikatsiya markazi bo‘lishi, dunyoning yetakchi moliyaviy markazlari qatoriga kirishi, muhim xalqaro vazifalarni bajarishi va biznes xizmatlarining rivojlangan sohasiga ega bo‘lishi kerak.
Shahar turizmi (shahar turizmi)- dunyodagi eng an'anaviy va shuning uchun eng rivojlangan turizm turlaridan biri. Shaharlarni ziyorat qilish uchun sayohat qadim zamonlardan beri mashhur bo‘lgan, lekin faqat 1980-yillard a. muddatli"shahar turizmi” rasmiy muomalaga kirdi va ilmiy tadqiqot ob’ektiga aylandi. Shahar turizmi turli yo‘nalishlar, dasturlar va xizmatlarni taklif etadi, shuningdek, zamonaviy dunyo madaniyatlarining xilma-xilligini aks ettiruvchi milliy va madaniy o‘ziga xoslikka ega. Shu bilan birga, shahar turizmi mehmonxonalar, attraksionlar, ko‘ngilochar korxonalar faoliyatini, tadbirlarni (bayramlar, festivallar va boshqalar) tashkil etishni o‘z ichiga olgan yirik biznesdir. Jahon shaharlarini xalqaro turizm markazlari sifatida o‘rganish katta ilmiy va amaliy qiziqish uyg'otadi va xalqaro turizm geografiyasi doirasida mustaqil yo‘nalishni talab qilishi mumkin.
Jahon sayyohlik tashkiloti ushbu turizmni alohida yo‘nalishga ajratdi va 2014 da "Yevropa shaharlarini marketing" va vena MODUL universiteti bilan birgalikda shahar turizmi ma'lumotlarini global miqyosda taqqoslash uchun qo‘shma tuzilishi va metodologiyasini ishlab chiqdi. O‘tgan yili shahar turizmni rivojlantirish masalalari YUNWTO shahar turizmi bo‘yicha 5 - sammitida muhokama qilindi, unda 40 ta mamlakatlaridan 400 ekspertlari “xalqaro sayyoh manfaati uchun mahalliy madaniyat"mavzusini muhokama qilish uchun yig'ildi. Istanbul deklaratsiyasi va "aqlli shahar" kontseptsiyasi kabi mavjud hujjatlar innovatsion strategiyalarni qo‘llash va xususiy sektorning faol ishtiroki bilan turizm sohasidagi barcha o‘zgarishlarga o‘z vaqtida javob berishga imkon beradi.39
Shahar turizmining xilma-xilligiso‘nggi yillaraylandishahar turizmi(shahar turizmi), bular. katta shaharlar turizmi, megapolislar maxsus ko‘p yo‘nalish sifatida. “Shaharlar 2012” loyihasi boshlandi, unda dunyoning 21 ta poytaxti ham ishtirok etadi. 2012 yil noyabr oyida UNWTO shafeligida shahar turizmi bo‘yicha birinchi xalqaro yig'ilish (sammit) Istanbulda, ikkinchisi - 2013 yil sentyabr oyida Moskvada bo‘lib o‘tdi.
Turistik infratuzilmani modernizatsiya qilish jarayoni ham muhim ahamiyatga ega. Turizmni rivojlantirish va kichik shaharlarda dam olish imkoniyatlarini rag'batlantirish uchun uni, xususan, mehmonxonalar qurilishini kengaytirish zarur. Muammoni hal qilish usullaridan biri xususiy investitsiyalarni jalb qilish bo‘lishi mumkin.
“Toshkent shahrida eski shahar” turizm zonasini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 07.09.2017 yildagi PQ-3260- sonli qarori qabul qilindi. Unga ko‘ra Respublikaning turizm salohiyatini yanada oshirish, xususan, Toshkent shahrining eski shahar hududidagi mavjud madaniy- maʼrifiy va maʼnaviy-diniy obʼektlardan samarali foydalangan holda turizm tarmog‘ini rivojlantirish, bo‘sh turgan bino va inshootlardan samarali foydalanish, xorijiy investitsiyalarni jalb etish maqsadid bir qator chora tadbirlar ishlab chiqilgan. Muayyan shahar yoki shahar tumanida turizmning rivojlanishi haqida gapirganda, asosiysi, ular uchun turizmning qaysi turi ustun bo‘lishi mumkinligini aniq tushunishdir. Asosiy turlarga kognitiv, ziyorat, sog'lomlashtirish va sport kiradi.
Praga (Praganing tarixiy markazi). Praga, ya'ni Praganing tarixiy markazi – Chexiya davlatiga joylshgan. Praga - O‘rta asrlardagi dunyodagi eng ta'sirli shahar manzaralaridan biridir. Shahar go‘zal tabiiy muhitda juda ko‘p ajoyib me'moriy yodgorliklarga ega. Tarixiy markaz katta bo‘lib, Praganing eski shahri, Praganing yangi shahri, Mala Strana va Xradjan, Charlz ko‘prigi va Josefov kabi bir necha qismlardan iborat.
Nyu-York (Manxetten). Nyu-York, ya'ni Manxetten - AQSh, Nyu–York dunyodagi eng mashhur va mashhur shaharning eng mashhur tarixiy tumani – Manxetten tarixiy markaz osmono‘par binolari hisoblanadi. Bu erda dunyodagi birinchi ko‘p qavatli binolar 19-asr oxirida qurilgan. Hozirgi vaqtda eng mashhur osmono‘par binolar - Empire State Building (balandligi 381 m, 1931 yilda qurilgan), Chrysler Building (282 m, 1930 yilda qurilgan) va boshqalar.
Sana (Sana Eski shahri). Sana, ya'ni eski shahar Sano - Yaman. Yamanning noyob shaharsozligi va arxitekturasining ajoyib namoyishi. Sano miloddan avvalgi 500 yilda tashkil etilgan. va shaharning ko‘plab binolari milodiy 500-600 yillarga tegishli. 9 -asr shahar devorlarining balandligi 14 m, eski shaharda 100 dan ortiq masjidlar bor. Afsuski, Yaman urushi tufayli Sano sayyohlar uchun yopiq.
Venetsiya - Italiya, Veneto. Eng g'ayrioddiy va eng zo‘rlaridan biri go‘zal shaharlar yer yuzida, badiiy va me'moriy boyliklarning ajoyib miqdori sanaladi.
Gonkong-Buyuk Britaniyaning sobiq mustamlakasi bo‘lgan Gonkong va hozirda Xitoyning alohida ma'muriy viloyati bo‘lib, dunyodagi eng ta'sirli shaharlardan biridir. Gonkong dunyodagi eng muhimlaridan biridir. Moliyaviy markazlar, eng yuqori tezlikdagi moliyaviy rivojlanish indeksi kuzatish mumkin. Dunyodagi eng raqobatbardosh iqtisodiyot hisoblanadi.
Istanbul - Turkiya, Yevropa va Osiyo chegarasi o‘tadigan, Yevropa va Musulmon madaniyati uchrashadigan shahar. Dunyodagi eng qadimiy shaharlardan biri sobiq markaz Xristian olami, ya'ni Konstantinopol. Istanbul dunyodagi eng katta va eng yirik shaharlardan biridir Yevropa shahri. Istanbul dunyoda mashhurlik bo‘yicha 5 -o‘rinda turadigan turistik joydir.
Vena - Avstriya, bu qimmatbaho tosh qutida Avstriya. Mukammal joy mumtoz musiqa, avstriyalik xamir ovqatlar, Veymar kafesidagi eng yaxshi olma strudel, Vena imperatorlik o‘tmishini eslatuvchi ajoyib me'morchilik bilan tanishish uchun, ayniqsa ajoyib barokko uslubi durdonalari jamlangan. Avstriya milliy kutubxonasi va ajoyib operaga ega.
Quddus - Isroil, Yaqin Sharqdagi eng ziddiyatli shahar, garchi u shunday bo‘lsa ham dunyodagi sanoqli joylardan biri. Bu erda cherkovlar masjid va ibodatxonalar yonida tinch turibdilar. Bu erda hamma narsa 4000 yillik yahudiy changlari bilan qoplangan ko‘rinadi, lekin bu ajoyib zamonaviy va navqiron shahar.