Toshkent davlat iqtisodiyot unversiteti iqtisodiyot

2) bir vaqtning oʻzida renta soligʻi va utilizatsiya yigʻimi kabi yangi toʻlovlar joriy etildi;
3) 2018 yilda soliq va yigʻimlar soni 19 tani, 2022 yilda 16 tani tashkil etdi. Toʻlanadigan soliqlar soni boʻyicha olinsa:
- umumbelgilangan soliqlarning oʻrtacha toʻlovchisida toʻlanadigan majburiy soliqlar soni (aksizlar, yer qa’ridan va suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqlar, shuningdek yigʻimlar toʻlovchilarini hisobga olmaganda) 2018 yildagi 8 tadan 2022 yilda 6 taga kamaygan;
- soliqlarni soddalashtirilgan tartibda toʻlaydigan oʻrtacha toʻlovchi uchun (2019 yildan boshlab aylanmasi 1 mlrd soʻmgacha boʻlgan) majburiy soliqlar soni 2018 yildagi 3 tadan 2022 yilda 5 taga koʻpaydi (6-jadval);
4) soliq hisobotini qisqartirish va soddalashtirish va toʻlov muddatlariga kelsak, bu yerda asosan hech narsa oʻzgarmagan, aksincha: aylanmadan olinadigan soliq boʻyicha soliqni toʻlash muddatlari va hisobot muddatlari choraklikdan oylik muddatga oʻtkazildi, yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq boʻyicha esa hisobot choraklikdan oylik muddatga oʻtkazildi.
Soliq islohotining uchinchi yoʻnalishi - makroiqtisodiy vaziyatning barqarorligini, Oʻzbekiston Respublikasi Davlat byudjeti va uning daromadlarini shakllantirishning mustahkamligini ta’minlash.
Har qanday sivilizatsiyalashgan davlat barqaror moliyaviy holat boʻlganda mavjud boʻlish va rivojlanishga qodir. Davlat moliyaviy holatining asosini uning davlat byudjeti tashkil etadi. Ma’lumki, u daromadlar va хarajatlar qismlaridan iborat. Davlatning rivojlanishi ularning qiyoslanishiga bogʻliq. 2018 yilga qadar davlat siyosati profitsit bilan (daromadlar oshgan va хarajatlarni ta’minlagan) Davlat byudjetiga qaratildi. 2018 yildan boshlab davlat siyosatida jadal iqtisodiy rivojlanishga e’tibor qaratila boshlandi. Bunda, soliq islohotining qabul qilinishi bilan byudjetning daromad qismi qisqara boshladi. Shu bilan birga, uning хarajatlari keskin oʻsa boshladi. Bunda ular tasdiqlangan byudjetda yil davomida oshib bordi. Masalan, 2021 yil uchun davlat organlarining хarajatlari 135,6 trln soʻm miqdorida tasdiqlangan boʻlib, yil davomida ular ikki baravarga oshib, 160,6 trln soʻmni tashkil etdi. Bu holat tabiiy ravishda Davlat byudjeti defitsitining hosil boʻlishi va oshishiga olib keldi. Bunda, u 2022 yil uchun ham saqlanib qoladi va keyingi yillar uchun prognoz qilinadi.
Agar 2020 yil uchun tasdiqlangan prognozlarda Konsolidatsiyalashgan byudjet defitsitining eng koʻp miqdori mavjud boʻlmagan boʻlsa (garchi bunday koʻrsatkich ilgari har doim tasdiqlangan), 2021 yil uchun prognozlarda defitsit 6,5% darajasida belgilangan boʻlsa, 2022 yil uchun 3%gacha kamaytirildi. Defitsit bor ekan, savol tugʻiladi: uni nima bilan qoplash mumkin. Quyidagilar defitsitni qoplashning inflyatsiyadan tashqari asosiy manbalari hisoblanadi: