Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

T ovarlar ta m o y ili b o ’y ich a tash k il etish sh ak li h am , sh u n in g d ek
kamchiliklarga ega. B oshqarishning bu kabi tizim i marketing faoliyatining
o ’ziga xos tom onlarini d oim ham e ’tiboiga olm aydi. Tovarlar b o ’yicha
guruhlar ishchilari o ’z majburiyatlarini samarali bajarish u ch u n yetarlicha
huquqlaiga ega em as, boshqaruv apparatida katta sonli guruh va guruhchalar
paydo b o ’lishi bilan ularni ushlab turish katta xarajatlar talab qiladi.
B ozor tam oyili b o ’yich a tashkil etishda deyarii barcha korxonalar o ’z
tovarini xarakteri jih a tid a n tu rlich a b o ’lgan bozorlarda so ta d i. T urli
bozorlam ing sotib olish xususiyatlari yoki turli tovar afzalliklariga ega b o ’lgan
hollardagina b o zo r tam oyiliga k o ’ra tashkil etish m aqsadga m uvofiqdir.
Shuning uchun marketing xizmati b o ’limlari asosiy bozorlarga qarab tuziladi.
Qisqa xulosalar
M arketing tizim i - bu q o ’yilgan m aqsadlaiga erishish va m aqsadli b ozor
talabini qondirish uch u n marketing qism larining aniq birikuvidir. Tarkib
o ’zida to ’rtta asosiy qism — m ahsulot yoki xizm at, taqsimot (sotish), siljitish,
n arxlam i birlash tirad i.M ark etin g tizim i ijtim o iy -iq tiso d iy e le m en tla r,
subyektlar y ig ’in d isid an iboratdir. M arketing tizim i o ’z tarkibiga turli
elem e n tla m i qam rab oladi: ta ’m in otch ilar, raqobatchilar, vositach ilar,
iste’m olchilar (b ozor), firma (kom paniya).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

M arketingning tarkibiy tuzilishi haqida fikr yuritilganda uning tarkibida
m akrom arketing va m ikrom arketing turlari m avjudligini alohida ta ’kidlash
zarur. M arketingni q o ’llash sohalari va obyektlariga m uvofiq quyidagicha