Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

11.3.
 
Jahon banki guruhi: xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki, 
xalqaro taraqqiyot assotsiatsiyasi, xalqaro moliya korporatsiyasi, 
investitsiyalarni kafolatlash bo„yicha ko„p tomonlama agentlik va investitsion 
bahslarni tartibga solishning xalqaro markazi 
Jahon bankining (JB) tashkiliy strukturasining o‗ziga xos xususiyati shundaki, 
yuridik va moliyaviy munosabatlarda JB dan mustaqil bo‗lgan, biroq bir–biri bilan 
uzviy bog‗langan Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki (XTTB), Xalqaro moliya 
korporatsiyasi (XMK), Xalqaro taraqqiyot assotsiatsiyasi (XTA), investitsiyalarni 
kafolatlash bo‗yicha ko‗p tomonlama agentlik (MIGA) va investitsion bahslarni 
tartibga solishning xalqaro markazi (ICSID) iborat guruhlar birlashgan bo‗lib, 
shundan XTTB, XTA hamda XMK lari kredit tashkilotlaridir. 
Jahon banki 

---

guruhi
–global ahamiyatga ega bo‗lgan Birlashgan millatlar tashkilotining 
ixtisoslashgan moliya instituti hisoblanib, asosiy maqsadi ishlab chiqarish kapital 
qo‗yilmalari uchun qulay sharoitlar yaratish, xalqaro uzoq muddatli investitsiyalar 
oqimini rag‗batlantirishdan iborat
235
.
 
11.7-rasm. Jahon banki guruhi tarkibi 
Manba: http://www.worldbank.org/ 
Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki (XTTB)
–past darajadagi daromadli 
mamlakatlarning to‗lovga qodir hukumatlariga va o‗rta darajadagi daromadli 
mamlakat hukumatlarga kredit resurslari taqdim etadi
236
. XTTB tomonidan 
qarzdor–mamlakatlar xo‗jaligini rivojlantirishda muhim o‗rin tutgan loyihalarni 
amalga oshirish uchun uzoq muddatli ssudalar beriladi. Ushbu loyihalar 
iqtisodiyotning turli tamoqlarida,qishloq xo‗jaligi va sanoat, energetika va 
transport, sog‗liqni saqlash va ta‘lim sohalarida amalga oshiriladi. XTTB ning 
kreditlari imtiyozli bo‗lib, muddati 17 yilgacha va birinchi 5 yilda faqat foizlar 
to‗lanib boriladi. XTTB ning kreditlari maqsadli bo‗lib, aniq dastur va loyihalarga 
yo‗naltiriladi. Maqsadi bo‗yicha ushbu kreditlarni investitsion (iqtisodiyotning turli 
tarmoqlardagi 
loyihalar) 
va 
strukturaviy 
o‗zgartirishlar (mamlakatdagi 
institutsional, strukturaviy, siyosiy,iqtisodiy islohatlar) maqsadidagi qarzlarga 
bo‗lish mumkin.
JB ning aktsiyadorlik kapitali kafolat tarzidagi fond hisoblanib, joriy 
kelishuvlarda ushbu resurslar ishlatilmaydi. XTTB tezkor resurslar manbasi sifatida 
doimiy ravishda qattiq valyutada chiqariladigan obligatsiyalar, qaysiki hukumatlar, 
xususiy banklar, sug‗urta kompaniyalari tomonidan egalik qilinadigan qimmatli 
qog‗ozdir. 
235
Mejdunarodnie valyutno-kreditnie otnosheniya: uchebnik i praktikum / Ye.A. Zvonova i dr.–M.:Izdatelstvo 
Yurayt, 2014. 495–497s.
236
worldbank.org/annualreport.

---

260