|
4.Inventarizatsiyaning turlari
Inventarizatsiya qilishning asosiy vazifasi har doim kompaniya ichida tajribaga ega bo'lgan tovarlarning haqiqiy tushishi va chiqishi o'rtasidagi muvozanatni saqlashdir.
Yakuniy inventarizatsiya
Yakuniy inventarizatsiya - bu kompaniyaning aktivlari hisoblanadigan va moliyaviy yil oxirida, odatda 31 dekabrda amalga oshiriladigan inventarizatsiya.
Dastlabki inventarizatsiya
Dastlabki inventarizatsiya - bu shaxs yoki kompaniyaning barcha mol-mulki joylashgan joy. Ushbu inventarizatsiya odatda hisobot davri boshida, ya'ni moliya yilining boshida, 1 yanvarda tayyorlanadi.
Jismoniy inventarizatsiya
Jismoniy inventarizatsiya - bu har qanday vaqtda har qanday vaqtda kompaniyaning aktivlarini tashkil etadigan barcha jismoniy yoki moddiy boyliklarni hisobga olish yo'li bilan amalga oshiriladigan inventarizatsiya, u sotish uchun mahsulot bo'ladimi yoki ishlab chiqarish jarayonida konvertatsiya qilish uchun xom ashyo bo'ladimi.
Doimiy inventarizatsiya
Doimiy inventarizatsiya - bu istalgan vaqtda zaxiradagi tovarlarning miqdorini, shuningdek sotilgan narsalarni va uning qiymatini aniqlashga imkon beradigan doimiy yozuvlar orqali tovarlarning chiqishi va kirishi ustidan nazorat qilish tizimini taklif qiladi. Shu ma'noda, doimiy inventarizatsiya har doim dolzarb bo'lib, oylik, choraklik yoki vaqtinchalik balanslarni tuzishda juda foydali.
Vaqti-vaqti bilan inventarizatsiya qilish
Davriy inventarizatsiya - bu mavjud bo'lgan tovarlarni har bir ma'lum davrda fizikaviy hisoblash yo'li bilan amalga oshiriladi.
Tsiklik inventarizatsiya
Tsiklik inventarizatsiya sifatida moliyaviy yil davomida muntazam ravishda olib boriladigan narsa deyiladi. Ushbu turdagi inventarizatsiya tovar aylanmasi yuqori bo'lgan buyumlarni tez-tez hisoblash imkonini beradi.
Inventarizatsiyani to'satdan o'tkazish uning muvaffaqiyatini ta’minlaydi. Ushbu talabga rioya qilinmagan hollarda moddiy javobgar shaxslar kamomadlarning o‘rnini to‘ ldirib qo‘yish, oshiqcha chiqqan mol-mulklarni yo‘qotish va mavjud kamomad yoki oshiqcha mol-mulklar uchun qalbaki hujjatlar tuzish kabi noqonuniy xatti-harakatlarni amalga oshirishlari mumkin.
Inventarizatsiya doimo korxona rahbarining buyrug‘i (farmoyishi) bilan tayinlangan komissiya ishtirokida amalga oshirilishi lozim. Komissiya tarkibi inventarizatsiya turiga qarab aniqlanadi.
Inventarizatsiya o'tkazish chog‘ida komissiya a’zolari bevosita amaliy ishtirok etib, moddiy qiymatliklarning haqiqatda mavjudligini tekshirishlari lozim. Inventarizatsiya ro‘yxatlarini buxgalteriya daftarlaridagi qoldiqlar asosida, moddiy javobgar shaxslarning og‘zaki ma’lumotlari bo‘yicha, idishlar, qutilar va hokazolarni haqiqiy tekshirmasdan to‘lg‘azishga ruxsat etilmaydi.
Inventarizatsiya uzluksiz o ‘tkaziladi. Uni kun davomida uzluksiz o‘tkazish imkoni bo‘lmagan hollarda «Kalit va plombalagich» qoidasi qo‘llaniladi. Ya’ni bino komissiya ishtirokida rais tomonidan muhrlanib, kalitlar moddiy javobgar shaxsda va plombalagich komissiya raisida qoldiriladi.
Inventarizatsiya jarayonida moddiy javobgar shaxslar ishtirok etishi shart hisoblanadi. Agar moddiy javobgarlik bir necha shaxslarga yuklatilgan bo‘lsa, boshqalarining topshirig‘iga ko‘ra ulardan biri ishtirok etishi yetarli hisoblanadi.
XULOSA
Men ushbu kurs ishimdan shuni xulosa qilib aytamanki Inventarizatsiya o‘tkazishdan asosiy maqsad, birinchidan moddiy javobgar shaxslarning ish faoliyatini nazorat qilish bo‘lsa, ikkinchida ular zimmasidagi tovar-moddiy boyliklarning to‘liqligini ta’minlashdir. Har bir moddiy javobgar shaxs o‘z zimmasidagi boyliklarning to‘liqligini ta’minlash bo‘yicha korxona buxgalteriyasiga belgilangan muddatlarda hisobot topshiradi. Hisobotda asosan kirim va chiqim hujjatlari ko‘rsatiladi.
Inventarizatsiya o‘tkazishda moddiy javobgar shaxslarning hisoboti, hisob ko‘rsatkichlaridagi yozuvlar, tovarmoddiy boyliklarning haqiqiy hisob-kitob qilinganligi to‘g‘risidagi inventarizatsiya varaqasidagi ma’lumotlar birbiri bilan taqqoslangandagina natijalarini aniqlash imkoniyati yaratiladi. Inventarizatsiya o‘tkazish davomida moddiy javobgar shaxs zimmasidagi tovar-moddiy boyliklar inventarizatsiya varaqalarida o‘z ifodasini topadi. Inventarizatsiya varaqasida tovar-moddiy boyligining nomi, artikuli, sorti, miqdori, bahosi va summasi ko‘rsatiladi. Inventarizatsiya to‘liq o‘tkazilib, barcha tovar-moddiy boyliklar sifat jihatdan talabga javob beradi deb xulosa qilingandan keyin inventarizatsiya natijalarini aniqlash uchun sharoit yaratiladi. Inventarizatsiya natijalarini aniqlash uchun haqiqiy hisob-kitob qilingan tovar-moddiy boyliklarning umumiy summasi hisob ko‘rsatkichlaridagi yozuvlar bilan taqqoslanadi. Buning natijasida (haqiqiy) moddiy javobgar shaxs zimmasidagi tovar-moddiy boyliklar summasi hisob ko‘rsatkichidagi yozuvlardan farq qilsa, ya’ni kamomad chiqsa, inventarizatsiya natijasida kamomad ko‘p chiqsa, ortiqcha deb hisoblanadi.
Inventarizatsiya natijalarini aniqlashda, asosan, inventarizatsiya varaqalarida ko‘rsatilgan ma’lumotlardan, moddiy javobgar shaxslarning hisobotlaridan, buxgalteriya hisobining sintetik va analitik schotlaridagi yozuvlardan hamda tovar va moddiy boyliklar saqlanadigan omborlarda yuritiladigan analitik kartochkalardagi yozuvlardan keng foydalaniladi. Amaliyotda inventarizatsiya natijalarini taqqoslov vedomostlari tuzish yordamida aniqlash usuli keng qo‘llanilmoqda.
Agar inventarizatsiya natijalari taqqoslov vedomosti tuzish yo‘li bilan aniqlanadigan bo‘lsa, buning uchun moddiy javobgar shaxs tomonidan tovarlar harakati har bir ombor bo‘yicha alohida-alohida yuritilishi shart.
Do'stlaringiz bilan baham: |
