Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

foizning real stavkasi
hisoblanadi. 
Foiz stavkasi – real kapitalni sotib olish uchun bankdan olingan 
ssuda kapitaliga korxona to‘lashi lozim bo‘lgan pul miqdorining foizdagi 
ifodasi.
Investitsiya darajasiga kutilayotgan sof foyda normasi va foiz stavkasidan tashqari 
boshqa quyidagi omillar ham ta’sir ko‘rsatadi:
1) mashina va uskunalarni xarid qilish, ishlatish va ularga xizmat ko‘rsatish 
xarajatlari;
2) tadbirkorlardan olinadigan soliq miqdori; 
3) texnologik o‘zgarishlar.
Yalpi sarflar tarkibining investitsiya sarflariga oid qismi 
yalpi xususiy ichki 
investitsiyalar
deb yuritiladi. Shunga ko‘ra yalpi va sof investitsiyalarni ham bir-
biridan farqlash zarur. 
Yalpi investitsiyalar
joriy yil davomida iste’mol qilingan asosiy kapitalni 
qoplashga mo‘ljallangan (amortizatsiya) hamda iqtisodiyotdagi kapital 
hajmiga har qanday sof qo‘shimchalardan iborat barcha investitsion 

---

471 
tovarlarni jalb qilishni o‘z ichiga oladi.
Sof investitsiyalar
esa joriy yil 
davomida qo‘shimcha ravishda jalb qilingan investitsion tovarlardan iborat.
Boshqacha aytganda, sof investitsiya yalpi investitsiya bilan amortizatsiya 
ajratmalarining ayirmasiga teng. Sof investitsiya asosiy va aylanma kapitalning 
o‘sishini ta’minlaydi.
a) o‘sib boruvchi iqtisodiyot 
Yalpi
investitsiyalar 
 
Yil
 
boshiga

 
YaMMning yillik hajmi
 
 
 
Yil oxiriga
b) turg‘un iqtisodiyot 
Yalpi 
investitsiyalar 
 
Yil
 
boshiga