Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali pul va banklar

Tayanch tushunchalar: Xalqaro iqtisodiy aloqalar. Tashqi iqtisodiy faoliyat va uni ustuvor yo`nalishlari. Valyuta tizimi va uni turlari. Valyuta tizimi elementlarini valyuta siyosati svop operatsiyalari. Devolvatsiya va revolvatsiya. Valyutani tartibga solishning me`yoriy-huququiy asoslari. Valyuta boyliklari, valyuta oparatsiyalarini xalqaro hisob-kitob shakllari. Eksport va import operatsiyalari. Hisob-kitob balansi, qarzdorlik balansi. Tulov balansi. Savdo balansi. Joriy oparatsiyalar balansi. Kapitallar va kreditlar xarakati balansi. Mamlakat oltin va valyuta zaxiralaridagi I va II balanslar o`rnini to`ldiruvchi o`zgarishlar.
Ma`ruzani o`tishda qo`llaniladigan pedagogik texnologiyalar
Fan bo`yicha tuzilgan o`quv uslubiy qo`llanmaga asosan ma`ruza davomida “Aqliy hujum”, “T-sxema”, “Blits-so`rov”, “Munozara”, “Keys-stadi” va boshqa usullardan foydalaniladi.


20.1. Xalqaro iqtisodiy aloqalar valyuta munosabatlarning asosi sifatida.
Халқаро валюта тизимининг вужудга келишининг асосини мамлакатларнинг миллий валюта тизими ташкил этади ва мамлакатлар ўртасида ўзаро келишувлар асосида мустаҳкамланади. Дастлабки халқаро валюта тизмининг вужудга келиши 1850 йилларга тўғри келади. Халқаро валюта тизимининг барқарор самарали амал қилиши, унинг тегишли тамойилларига риоя этилиши, мамлакатлар ўртасида сиёсий иқтисодий барқарорлик таъминланишини талаб этади, акс ҳолда халқаро валюта тизими вақти – вақти билан инқирозга учрайди, бунинг натижасида амалдаги валюта тизими барҳам топиб, унинг ўрнига янгиси ташкил топади.

Миллий ва халқаро валюта тизимининг амал қилиши, уларнинг элементларида намоён бўлади.

Миллий валюта тизимининг асосий элементлари қуйидагилардан иборат:
- миллий валюта;
- конвертерлаш шартлари;
- миллий валюта паритети;
- миллий валюта курсининг режими;
- валютавий чегаранинг мавжудлиги ёки чегараланмаганлиги, валюта назорати;
- мамлакатнинг халқаро валюта ликвидлигини тартибга солиш тартиби;
- халқаро кредит маблағларидан тўлов воситаси сифатида фойдаланиши
регламенти;
- мамлакатнинг халқаро ҳисоб – китоблар регламенти;
- маҳаллий валюта ва олтин бозорларини фаолият кўрсатиш режими (тартиби);
- мамлакат валюта муносабатларини тартибга соладиган ва бошқарадиган маҳаллий органлар.