Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali pul va banklar

16.2. Tijorat banklarining tashkiliy tuzilishi va turlari.
Tijorat banklari bank tizimining muhim bo'g'ini hisoblanadi.
Banklar Markaziy bankda ro'yxatga olingan paytdan boshlab yuridik shaxs maqomiga ega bo'ladi. Tijorat banklarini ro'yxatga olish tartibi va shartlari Markaziy bank tomonidan belgilanadi.
Banklarning filiallari Markaziy bankda ro'yxatga olinadi va o'z faoliyatlarini ularni tashkil etgan bankka berilgan litsenziya asosida amalga oshiradi.
Banklar, qoida tariqasida, mulkchilikning har qanday shakli asosida aksiyadorlik jamiyati tarzida tashkil etiladi. Aksiyador banklar aksiyodor jamiyatlari kabi ochiq va yopiq turdagi banklarga bo'linadi.
Ochiq turdagi aksioner banklarni tuzish chog'ida aksiyalarga ochiq yozilish yo'li bilan tarqatiladi. Yopiq turdagi aksioner banklarni tashkil etishda aksiyalar oldindan belgilangan ta'sischilar o'rtasida taqsimlanadi.
“Banklar va bank faoliyati to`g`risida”gi qonunning 7-moddasiga binoan – “Yuridik va jismoniy shaxslar shu jumladan, chet ellik yuridik va jismoniy shaxslar bank muassislari bo'lishi mumkin, basharti, qonun hujjatlarida boshqa tartib nazarda tutilgan bo'lmasa, davlat hokimiyati organlari, jamoat birlashmalari va jamoat fondlari bundan mustasno"- deyilgan.
Qonunning 22 - moddasiga ko'ra aksiyadorlarning umumiy yig'ilishi bank kengashi va boshqaruvi bankning boshqaruv organi hisoblanadi.
Markaziy bank qonun hujjatlariga muvofiq tijorat banklar faoliyatini nazorat qilib boradi.
Markaziy bank tijorat banklaridan axborot berishni talab qilishga va “Banklar va bank faoliyati to’g’risida”gi qonunni bajarish maqsadida boshqa ishlarni amalga oshirishga haqli.
Banklar va bank faoliyati to`g`risidagi qonunning 16-moddasiga binoan banklar O`zbekiston Respublikasida o`z filiallarini, chet el banklari esa o`z vakolatxonalarini Markaziy bankning ruxsati bilan ochishlari mumkin deyilgan.
Respublikamizda 2017-yilni 1-yanvar xolatiga 28 tijorat bankning 4299 filial, mini banki va maxsus kassalari mavjud. Ular tarkibida bank filiallarining soni 855 taga teng.