Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali pul va banklar

Inflyatsiyaning sabablari va turlari

1. Inflatsiyaning sabablari





Muomaladagi pul massasi va xo’jaliklarning naqd pulga bo’lgan talabio’rtasidagi nomutanosiblik

Talab va taklif o’rtasidagi nomutanosiblik

Jamg’arma va iste’mol o’rtasidagi nomutanosiblik






Narxlarni o’sish su’ratiga ko’ra


Inflasiyani kelib chiqish sabablariga ko’ra

Talab Inflyasiyasi

Taklif inflyasiyasi

Erkin va bostirilgan

O’rmolovchi

Yo’rg’alovchi

Shiddatli

va boshqalar

Kredit munosabatlari taraqqiyotining bosqichlari.

I-bosqich

II-bosqich

III-bosqich

Ssuda kapitali bozorda maxsus vositachilarni yo’qligi

Kredit munosabatlari bo’sh pul egasi va qarz oluvchi o’rtasida bo’lishi

Sudxo’rlik kapitali sifatida namayon bo’lishi

Ssuda kapitali bozorida maxsus kredit-moliya tashkilotlarini paydo bo’lishi

Iqtisodiyotda kredit munosabatlarini davlat tomonidan markazlashgan xolda boshqarilishi va boshqalar

Kredit munosabatlarini yangi sifat darajaga ko’tarilishi

Global bank tarmoqlarini kompyuterlashuvi, xizmatlarni yaxshilanishi

Kredit munosabatlarini xalqaro darajaga chiqishi

Kreditning obyekti, subyekti, shakl va turlari

Kreditni obyekti

Kreditni subyekti

Kreditni shakllari

Kreditni turlari

Qarzga beriladigan vaqtincha bo’sh pul yoki qiymatliklar

Ma’lum maqsadga berilishi – o’g’it yoki boshqa maqsadga

Qarz oluvchi va qarz beruvchi – korxona, tashkilot, tadbirkorlar, banklar va boshqalar

Natura bilan

Pul bilan

Bank

Davlat

Tijorat

Iste’mol

Lizing

Xalqaro

12


Bank tizimi taraqqiyot bosqichlari

O’zbekiston Respublikasi mustaqilligigacha bo’lgan davr bosqichlari:

• 
  XIX-asroxiridan 1930-32 yillar;
  
• 
  1932 yildan 1959 yilgacha;
  
• 
  1959 yildan 1988 yilgacha;
  
• 
  1988 yildan 1990 yilgacha.
  

I – DAVR



O’zbekiston Respublikasi mustaqillik yillarda:

• 
  1991 yildan 1994 yilgacha;
  
• 
  1994 yildan 1996 yilgacha;
  
• 
  1997 yildan 2000 yilgacha;
  
• 
  2001 yildankeyingidavr.
  

II – DAVR

13

Blits – so’rov

1. Valyuta tizimi va valyuta munosabatlarining moxiyati nimalardan iborat?
2. Valyuta tizimining qanday elementlar bor?

3. 
   Valyuta tizimining qanday turlari mavjud?
   

4. 
   Valyuta munosabatlari nima?
   
5. 
   Valyuta kursi nima?
   
6. 
   Valyuta kursigaqanday omillar ta’sir etadi?
   

Xalqaro valyuta tizimi tarkibi

Xalqaro valyuta tizimi – Davlatlararo yoki milliy qonunlarga muvofiq valyuta munosabatlarini tashkil etish va boshqarish shakllari tushuniladi.
Valyuta mexanizmi – valyuta bilan bog’liq milliy va xalqaro darajadagi xuquqiy me’yorlar va muassasalar tushuniladi.
Valyuta munosabatlar – valyutalarbir-biriga ayirboshlangan da valyuta munosabatlari paydo bo’ladi.
Xalqaro valyuta tizimining turlari – milliy, mintaqaviy, jaxon.



Boshqaruv kengashi – XVFning boshqaruv organi bo’lib, unga a’zolar har yili 1 marta to’planadi.
Direktorat– 6 a’zodan iborat bo’lib, kvotalar salmog’I va geografik joylashuv bo’yicha tashkil etiladi.
Boshqaruv qo’mitasi– majlis o’tkazuvchi organ bo’lib, unga 22 mamlakat moliya vazirlari kiradi.
Deportament– Afrika, Yevropa, Osiyo, O’rta Sharq va G’arbda joylashgan.

XVFning tashkiliy tuzilishi


4.4.Testlar

1. Pul o’z taraqqiyotida qaysi ko’rinishlarga ega bo’lgan?
A) Tovar, tanga, qog’oz va electron pullar
B) Tovar, quyma, tanga, banknot
C) Mahsulot, quyma, tanga, kartochka
D) Umumiy ekvivalent, tovar, qiymat o’lchovi, elektron
2. Pulni vujudga kelish jarayonida qiymatning shakllari.
A) Oddiy, kengaygan, umumiy ekvivalent, pul
B) Oddiy, to’la, tasodifiy, kengaygan
C) Tasodifiy, to’la, ekvivalent, umumiy
D) To’la, kengaygan, umumiy, ekvivalent, pul
3. Qog’oz pullarni paydo bo’lishining asosiy sabablari
A) Metall pullarni tayyorlashdagi qalbakilik, ularni cheklanganligi, ularni tayyorlashni qimmatga tushishi
B) Metall pullarni buzilishi, yo’qolishi va qalbaki shakllarni paydo bo’lishi
C) Metall pullarni yemirilishi, cheklanganligi, ularni tayyorlashni qimmatga tushishi
D) qimmatli metallarni real va nominal qiymatidagi farq, ularni tayyorlashdagi qalbakilik, qog’oz pullarni tayyorlashni arzonligi
4. “ Milliy valyuta, milliy iftixor, davlat mustaqilligining ramzi, suveren davlatga xos belgidir” – jumla Respublikamiz Prezidentining qaysi asarida berilgan?
A) Bunyodkorlik – farovon hayot manbai
B) O’zbekiston – iqtisodiy islohatlarni chuqurlashtirish yo’lida
C) Qishloq ho’jaligini taraqqiyoti – to’kin hayot manbai
D) Mamlakatimizni modernizasiya qilish va kuchli fuqorolik jamiyati barpo etish-ustivor maqsadimizdir
5. Dinominatsiya nima?
A) Eski pul birligini yangisiga almashtirish
B) Eski pul birligini bir necha marta qisqartirilgan holda yangisini chiqarish
C) Pul birligi kursini oshirish
D) Pul birligi kursini pasaytirish
6. Pul aylanishining asosiy tarkibiy qismlari
A) Naqd pullik va to’g’ridan-to’g’ri hisoblash
B) Plastik kartochka orqali
C) Naqd va naqd pulsiz
D) Naqd pulsiz hisob-kitoblar asosidagi Nizom asosida
7. O’zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to’g’risida Nizomning so’nggi nashri qachon qabul qilingan
A. 1995 yil 15 fevral
B. 2002 yil 12 yanvar
C. 2010 yil 11 oktabr
D.1998 yil 3 iyul
8. Pul massasining ko’rsatkichlari nimada ifodalanadi
A. Pul agregatlari
B. Pul hajmida
C. Naqd pulda
D. Naqd pulsiz hisob-kitoblarda
9. Pul muomalasi qonuni qanday qonun
A. Tegishli tartibda qabul qilingan qonun
B. Harakati cheklanmagan
C. Naqd pulga bo’lgan talabi belgilaydi
D. Naqd pulsiz harakati belgilaydi
10. Naqd pulsiz hisob-kitoblarning asosiy shakllari
A. Akkreditiv, inkasso, to’lov topshiriqnoma, naqd pulsiz
B. To’lov topshiriqnoma, to’lov talabnoma, elektron, naqd pullik
C. Cheklar bilan, maxsus schyotlar orqali akkreditiv, plastik kartochka
D. Akkreditiv, to’lov topshiriqnoma, to’lov talabnoma, inkasso va boshqalar
11. Pul to’g’risidagi asosiy nazariyalar
A. Metallik, nominallik, miqdoriylik, quymaoltinstandarti
B. Nominallik, miqdoriylik, monetarizm, oltin deviz
C. Metallik, nominallik, miqdoriylik, monetarizm
D. Metallik, miqdoriylik, monetarizm, oltin tanga
E. Monitarizm, nominallik, miqdoriylik, mehnat